Cuối tuần một chuyện vui

Cuối tuần một chuyện vui

Với người Việt, “thày bói xem voi” (hoặc đôi nơi cũng nói “xẩm xem voi”) vốn là một thành ngữ rất đỗi quen thuộc. Đơn giản là nó nói lên một điều, muốn biết đúng về sự vật, không thể chỉ chỉ bằng cảm giác bề ngoài, nhất là cảm giác đó lại chỉ xuất phát từ một chi tiết nhỏ của sự vật.

Ý nghĩa ‘bóng bẩy’ hơn nếu suy ra được, đó là đừng ai vội cho ý kiến mình là hay là đúng, thậm chí là duy nhất đúng. Và rồi tiến xa hơn đi tới áp chế ý kiến của người khác một cách vội vã... Phải chi những người như vậy, nếu không tỉnh táo dừng lại cuộc "tranh phần tài giỏi" hơn người này, hóa ra cũng chỉ là một đám xẩm sờ voi thì tội nghiệp. Ở đời cũng nên tôn trọng một ý khái quát rất đúng của câu thành ngữ "bách nhân bách khẩu" (trăm người trăm ý).

Hơn tuần lễ vừa rồi có những chuyện lời qua tiếng lại xem ra hao hao vài mẩu chuyện dưới đây. Chúng đã được người xưa kể lại như một thứ ngụ ngôn răn đời. Hầu chuyện Quý bạn đọc Cuối tuần như một chầu Thư giãn miễn phí.

NV    

----------------

NGƯỜI MÙ SỜ VOI

Vào một ngày xuân nọ,
Có đám mấy người mù,
Họ bỗng nhiên hội ngộ
Trong một khu vườn nhỏ,
Và cùng gặp con voi.
Họ cùng nhau đoán thử!
Một anh sờ tai voi,
Bảo voi như quạt nan rộng
Một anh sờ cái vòi
Bảo voi như con trăn to
Một anh sờ cái chân,
Bảo voi giống cái vò.
Một anh sờ đuôi voi,
Bảo chổi xuể một đống!
Một anh sờ vào mình voi,
Bảo là tấm phản rộng!

Mỗi người một ý khác nhau,
Không ai ý hợp, tâm đầu với ai.
Chớ cậy giỏi, chớ cậy tài,
Nắm được chân lý hơn người thế gian!

(Truyên này của Aesop (620-560 BC) được Phật (563-483) nói trong kinh Pali là Kinh Đại Bát Niết Bàn 大般涅槃经 do ngài Đàm Vô Sấm 昙无谶 (Dharmaraksa) pháp sư người Ấn, dịch ra Hoa ngữ và Kinh Trường A Hàm của Phật Giáo có kể truyện như sau:

Con voi và sáu người mù

Ngày xưa có một ông vua minh triết, thấy các đại thần của mình thường bảo thủ cố chấp các hiểu biết nhỏ hẹp của mình, bèn sai người dắt đến một con voi thật lớn và một bọn người mù bẩm sinh, để cho họ sờ voi. Sau đó vua hỏi: “Các ông đã biết con voi là như thế nào chưa?”
- Biết rồi! Bọn người mù đáp.
- Thế voi như thế nào?
- Voi xem ra như cái đòn xóc. Người sờ ngà voi bảo.
- Voi như cái quạt. Người sờ tai nói.
- Voi như tảng đá. Người sờ đầu voi đáp.
Người sờ vòi lại bảo: “Voi giống như cái chày”.
- Voi giống như cái hộp gỗ. Người sờ mắt voi nói.
- Không phải. Voi như cái giường. Người sờ lưng voi khẳng định.
- Theo tôi con voi như cái thùng to. Người sờ bụng voi kêu lên.
- Đừng cãi nhau nữa, con voi như sợi dây thừng. Người sờ đuôi xác nhận.
Nhà vua nghe bọn mù tranh cãi nhau, cảm khái nói:

Người mù đều rất đông
Tranh nhau nói sự thật
Voi vốn chỉ một thân
Thị phi lại bất đồng.

(NV Sưu tầm)