Nhìn đúng về “Quyền
lực mềm”
Những năm gần đây Trung Quốc cố ý phô
diễn sức mạnh cứng. Cái chiêu bài “trỗi dậy hòa bình” xem chừng họ đã gạt sang
một bên, chẳng mấy khi đem ra khoe khoang nữa…Lúc này báo chí của TQ thường lớn
tiếng về những sức mạnh hải quân đang tăng cường. Và đủ loại tàu chiến chiến
hạm họ đóng mới cũng như nhiều khí tài với sức hủy diệt lớn…
Cái cách “nói to” của TQ như vậy là cố ý
nhắm vào các nước đang lấn lướt hoặc cạnh tranh với họ về thứ bậc thế giới,
nhưng còn mục đích hiện thực hơn là đe nẹt các nước láng giềng cận kề với họ.
Tuy nhiên, cái sức mạnh cứng tưởng là
ghê gớm kia nhưng đứng trước bàn dân thiên hạ thì cái sức mạnh cơ bắp, sức mạnh
vũ khí nhiều khi lại nhường bước trước sức mạng mềm. Đó là “Soft Power” như thế
giới người ta định nghĩa…Người ta thường gọi quyền lực mềm là “sức hút” còn
quyền lực cứng là “sức đẩy.”
Trong tình hình hiện nay, việc nhìn
nhận cho rõ về hai loại sức mạnh này của TQ là điều cần lưu ý nghiên cứu. (--->>> MỜI THAM KHẢO THÊM: http://vinhnv43.blogspot.com/2015/07/thuc-ay-quyen-luc-mem-cua-trung-quoc.html
Xin
đưa lại dưới đây một bài viết xuất hiện ở báo chí Việt kiều để bà con trên mạng
và bạn bè tham khảo. (đầu đề bài đã được sửa
lại).
Vệ Nhi g-th
-----
"Quyền lực mềm" được xếp hạng ra sao trên thế giới
Tác giả: Ngô Nhân Dụng
Người dân Trung Quốc vẫn được nghe
tuyên truyền của đảng Cộng Sản nói rằng nước họ đang hùng cường nhất thế giới,
nếu thua chắc chỉ nhường nước Mỹ - trong hiện tại. Nhưng trong vài chục năm nữa
Trung Quốc sẽ qua mặt Mỹ. Thật sự thì Trung Quốc hùng cường đến đâu?
Giữa Tháng Bảy 2015, một tổ chức quốc
tế xếp hạng 30 quốc gia theo quyền lực mềm đã đặt Anh quốc hàng đầu (75.61
điểm), Trung Quốc hạng chót (40.85 điểm). Người Trung Quốc không biết tin này,
người Việt Nam cũng không, báo chí cả hai cả hai nước đều nhất trí không muốn
làm đảng Cộng Sản mất mặt.
Trong bảng xếp hạng đã nói ở trên thì năm
nay đứng thứ nhì là Ðức (73.89 điểm), thứ ba là Mỹ (73.68), sau đó là Pháp, rồi
Canada, Úc, Thụy Sĩ, Nhật Bản. Trung Quốc đứng hạng 30, sau Mexico (42.52), Thổ
Nhĩ Kỳ (42.55) và Cộng Hòa Séc (43.36). Hai nước châu Á khác được nằm trong
danh sách là Nam Hàn (54.32) và Singapore (52.50). Bảng xếp hạng chỉ nêu danh
30 nước, những nước không nằm trong đó tất nhiên còn yếu hơn nhiều.
Nhưng tại sao Trung Quốc lại đứng hạng thấp như vậy?
Khái niệm “quyền lực mềm” hay “sức mạnh
mềm” (soft power) do Giáo Sư Joseph S. Nye Jr. đưa ra từ năm 1990 đã được giới
nghiên cứu chính trị chấp nhận là một thước đo để so sánh sức mạnh các quốc gia
trên thế giới. Quyền lực cứng (hard power) bao gồm sức mạnh quân sự và kinh tế.
Khi anh có thể dọa nạt bằng súng hay mua chuộc bằng tiền, hiển nhiên là anh
mạnh. Nhưng dù anh mạnh đến đâu, anh vẫn thua một chàng trong tay không có súng
và chỉ ăn cơm với rau muống, nếu mọi người ai cũng kính trọng và muốn học hỏi
và kết thân với anh chàng kia. Anh kia có thứ sức mạnh mềm mà anh không có.
Tổ chức “Soft Power 30” so sánh sức
mạnh mềm của mỗi quốc gia tùy theo cách dân các nước khác nhìn họ thế nào. Thứ
nhất, người ta đo lường xem mọi người có thích và phục nước đó hay không. Ðặc
biệt là ảnh hưởng trong các lãnh vực như văn nghệ, giải trí, thành tích thể
thao, ngôn ngữ được nhiều người tập nói, cách sống được mọi người ưa thích, vân
vân. Thứ hai, xem loài người có kính trọng tư cách của người dân nước đó hay
không. Một nước được kính trọng khi nào người dân nước đó sống tự do và được
luật pháp bảo vệ. Dân nước đó có quyền quyết định cuộc sống xã hội vả chính trị
của mình, tôn trọng luật pháp và biết đối xử bình đẳng với lân bang. Lãnh vực
thứ ba là đo lường quan hệ giữa nước đó với thế giới bên ngoài. Một nước được
nhiều người đến du lịch, du học, và giao hảo với các nước khác thì được điểm
cao. Quyền lực mềm là khả năng thu hút người dân các nước khác, nhờ pha trộn đủ
các yếu tố trong ba lãnh vực trên. Người ta thường gọi quyền lực mềm là “sức
hút” còn quyền lực cứng là “sức đẩy.”
Quyền lực mềm khiến cho một quốc gia có
thể ảnh hưởng trên các nước khác mà không cần dùng đến binh lực hoặc sức mạnh
kinh tế, là hai yếu tố thuộc loại quyền lực cứng. Joseph S. Nye nhấn mạnh rằng
quyền lực mềm không phải chỉ là gây ảnh hưởng; vì người ta có thể tạo được ảnh
hưởng bằng sức mạnh hay tiền tài. Nye nêu thí dụ năm 2003, chính phủ Mỹ muốn
nhờ Thổ Nhĩ Kỳ cho mượn phi trường để chuyển quân trong cuộc chiến Iraq nhưng
bị từ chối. Vì đối với người dân và chính phủ Thổ lúc đó, họ thấy hành động của
chính phủ Mỹ không đáng kính trọng, nước Mỹ đã mất quyền lực mềm đối với dân
Thổ. Ngược lại, khi chính phủ Mỹ muốn mượn phi trường và căn cứ quân sự tại
Uzbekistan trong cuộc chiến Afghanistan thì được thỏa mãn. Vì cuộc chiến này
được Liên Hiệp Quốc chính thức ủng hộ.
Tổng Thống Nga Vladimir Putin từng
khinh rẻ nói rằng, “Anh quốc là một một hòn đảo nho nhỏ không ai thèm để ý
tới.” Vậy là trong mấy năm qua Anh và Ðức thay phiên nhau dứng hạng nhất và nhì
trong bảng 30 nước có quyền lực mềm cao nhất. Nga là một siêu cường về quân sự
nhưng không thấy trong danh sách này, tức là quyền lực mềm còn yếu hơn cả Trung
Quốc! Ông Putin không sử dụng được quyền lực mềm. Cho nên ông đã ép các nước
thuộc Liên Bang Xô Viết cũ phải thân thiện với Nga, dùng vũ lực như ở Georgia,
Ukraine, hay bằng hối lộ kinh tế như tại mấy nước Trung Á. Nhưng Putin càng ép
bao nhiêu, người dân các nước đó càng muốn làm thân với các nước khác hơn.
Khi hiểu quyền lực mềm do đâu mà có
chúng ta hiểu tại sao chính quyền Cộng Sản Trung Quốc đã làm cho quyền lực mềm
của nước họ rất thấp. Thứ nhất là chế độ độc đảng. Ðảng Cộng Sản cố bám lấy độc
quyền chính trị và kinh tế. Vì thế xã hội Trung Quốc không thể phát triển, sáng
kiến, phát minh và ngay tinh thần kinh doanh của người dân đều thấp; không làm
cho người ngoài kính trọng. Dân Trung Hoa trở nên giầu có, nhiều người nay đã
thành triệu phú, tỷ tỷ phú đô la khiến người ngoài ngưỡng mộ, nhưng không người
nào ở bên ngoài muốn đổi cuộc sống của mình lấy cuộc sống của một người dân
Trung Hoa. Cộng Sản Trung Quốc tuyên truyền rằng họ không có tham vọng bá
quyền, rằng họ muốn thân thiện với mọi nước, nhưng chẳng ai tin. Trung Cộng đã
xây dựng nhiều đường sá, phi trường, khai thác hầm mỏ ở Phi châu; chính phủ
nhiều nước ở đó thích nhờ Trung Quốc viện trợ vì họ không bao giờ đặt điều kiện
về cải thiện nhân quyền. Nhưng các sinh viên Phi Châu vẫn muốn đi học ở các
nước Âu Mỹ, các nhà điện ảnh muốn gửi phim đi dự thi ở Pháp, Mỹ hay Ðức.
Hiện nay Trung Cộng có thể gây ảnh
hưởng trên nhiều quốc gia; nhưng ảnh hưởng đó còn thấp uy thế của Liên Xô trong
thời Chiến Tranh Lạnh. Ngay sau khi chế độ Cộng Sản sụp đổ trên thế giới, tất
cả các nước từng nằm trong
Liên Xô đều chạy đi kết thân với các nước Tây phương. Giờ đây không người dân một nước nào coi nước Nga là kiểu mẫu đáng cho nước họ noi theo cả. Sức mạnh mềm của Trung Quốc cao hơn Liên xô, nhưng cũng mang các đặc tính giống nhau.
Nước Anh đứng hạng nhất trong danh sách
quyền lực mềm nhờ chế độ chính trị dân chủ lâu đời với một vị nữ hoàng khả
kính, nhờ ngôn ngữ rất nhiều người muốn học, nhờ đài BBC có uy tín trung thực
khách quan, và nhờ các đại học nổi tiếng. Nhưng các sản phẩm văn hóa của nước
Anh cũng lôi cuốn người ta, từ các đội đá banh và cầu thủ David Beckham cho tới
truyện trẻ em Harry Potter, kịch cổ điển của Shakespeare, nhạc Beatles.
Nhiều nước với dân số rất nhỏ như
Israel, Thụy Ðiển, vương quốc Bỉ cũng được xếp hạng trên Trung Quốc khi so sánh
quyền lực mềm. Các nước Bắc Âu được thế giới kính trọng vì xã hội công bằng,
tôn trọng quyền làm người và quyền công dân, trong khi kinh tế rất phồn thịnh.
Nước Pháp luôn luôn đứng hạng cao trong danh sách 30 nước, mặc dù nền kinh tế
lết bết hàng chục năm nay, vì cả thế giới vẫn ngưỡng một nền văn hóa và cách
sống của người Pháp.
Khác với sức mạnh quân sự hay kinh tế,
sức mạnh mềm rất khó dùng quyền tập trung mà điều khiển. Vì vậy các chính quyền
độc tài muốn tạo thêm sức mạnh mềm cũng hoàn toàn bất lực. Một chính quyền lại
chỉ quen dùng vũ lực đe dọa ngay đối người dân nước họ, dùng tiền tài mua chuộc
để nuôi cán bộ, thì rất khó tạo được sức hấp dẫn với người nước ngoài. Sức hấp
dẫn của một quốc gia nằm ngoài khả năng của các chính quyền. Không thể ép người
khác yêu mình, lại càng khó hơn nếu muốn ép cả thế giới thán phục mình.
Trong thời đại thông tin bùng nổ, sức
mạnh mềm sẽ càng ngày càng quan trọng hơn trong khi vai trò của sức mạnh cứng
giảm dần trên trường chính trị quốc tế.
Thông tin chính là một nguồn của quyền
lực. Càng ngày càng nhiều người trên thế giới tiếp nhận được thông tin và
truyền bá thông tin khiến ảnh hưởng của mỗi quốc gia sẽ dựa trên sức thuyết
phục của họ đối với dư luận loài người, chứ không phải do sức mạnh kinh tế hay
quân sự. Một quốc gia có sẵn những định chế xã hội giúp chia sẻ thông tin một
cách tự do và dễ dàng sẽ khiến người dân các nước khác hướng vọng nhiều hơn.
Người ta sẽ thích trao đổi và cộng tác với mình hơn; do đó sẽ cùng chia sẻ các
quan niệm sống, các phương pháp giải quyết các vấn đề chung của thế giới. Cuộc
chạy đua trong tương lai sẽ là thi thố xem nước nào đáng tin tưởng và đáng kính
trọng hơn.
Trong vài chục năm nữa liệu Trung Quốc
có thể vươn lên đứng hàng ngang ngửa với Anh, Ðức, Mỹ về sức mạnh mềm được
không? Nếu dân Trung Quốc xóa bỏ chế độ độc quyền của đảng Cộng sản thì họ có
hy vọng.
Sau khi chế độ độc tài Cộng Sản sụp đổ
thì cũng phải đợi ít nhất một thế hệ sức mạnh mềm mới biểu lộ được để hấp dẫn
loài người. Tác dụng của sức mạnh mềm bao giờ cũng chậm, phải chờ rất lâu mới
thay đổi được cách nhìn của người chung quanh về một dân tộc, một quốc gia.
N.N.D.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét