Thứ Năm, 29 tháng 1, 2015

Trạng Chu

TRẠNG CHU 

Đọc thấy một bài viết về Đỗ Chu thấy hay, đưa lên đây mọi người cùng đọc.

Trạng Chu

TP - Các nhà văn xúm xít vào nghe Đỗ Chu nói. Chuyện thời sự chính trị nóng hổi trong nước đến chuyện Tây Tầu. Chuyện cung đình ông này lên ông kia xuống đến chuyện Mỹ Nga, Hàn Nhật. Đỗ Chu có tài biện giải những lắt léo lôi thôi của sự việc như trạng, mà anh là trạng thật.

Mới sáng tinh sương mà ông cụ đã đứng dưới cổng gọi với lên ời ời: “Dậy đi! Dậy đi! Dậy đi Bắc Ninh chơi, hôm nay chủ nhật!”.


 
Tranh của: Nguyễn Xuân Hoàng


Rồi ông cười cười: Hôm nay tao có tí việc với mấy đứa quan họ, phải có mày với thằng Chu đi tháp tùng.
Nhìn ông già xách cái túi vải là tôi biết, quà cho chị em quan họ đây mà.
Vâng, bố cứ yên tâm, tôi mau mắn gật đầu.
Đấy là ông già Kim Lân vậy.

Hồi ấy có khi ông cũng chỉ ở tuổi tôi bây giờ. Không hiểu sao bây giờ tôi chả thấy mình già tí nào, vậy mà lúc đó, cả tôi, cả anh Đỗ Chu, và mọi người đều thấy ông cụ thật là già, ra dáng một trưởng lão. Mặc dù nói đến “mấy đứa quan họ” thì tôi cũng biết tỏng ông nói đến “đứa” nào rồi. Tình cảm con người ta kể cũng nhiều lắt léo.

Đã thành lệ, mỗi lần ra khỏi Hà Nội là hai ông con như có một thỏa thuận ngầm thế nào cũng qua Bát Đàn “đánh bát phở” cho ấm bụng. Ông không phải người khảnh ăn, nhưng khá rành cách ăn, cách đánh chén.
Ông bảo Hà Nội xưa ăn phở thanh cảnh chứ đâu có chuyện chém to kho mặn như cái “anh” Bát Đàn hôm nay. Phở Bát Đàn nổi tiếng ngon là nhờ bát to, nhiều thịt, hợp với lối sống thời bao cấp, lấy cái “chất” làm trọng. Xếp hàng một tí, chật chội một tí, nhưng bê bát phở lên là thấy ngay cái sự hào hứng rộn lên từ trong bụng.

Một cuốc xích lô, hai cha con đã có mặt ở bến Nứa. Bến Nứa như là cái trạm trung chuyển lúc nào cũng đông, lúc nào cũng chen chúc. May mà tôi có cái thẻ thương binh mỗi lần mua được hai vé, chúng tôi ung dung lên xe có ghế ngồi phì phèo. Ông bảo bây giờ mình đến Bắc Ninh thì thằng Chu vẫn chưa dậy.

Thằng ấy sớm cũng phải mười giờ. Tao chưa thấy thằng nào có cái tật ngủ trưa xấu như thằng này, khôn nhất hạng. Về Bắc Ninh nó như ông con Trời. Nhà cửa đề huề, vợ con đâu vào đấy, cơm bưng nước rót, có mẹ già, vợ khỏe, con ngoan, lên Hà Nội bốc phét chán mồm, nhoáy một cái “người anh em” đã tếch về Bắc Ninh đắp chăn cười thiên hạ.

Tôi cũng đã có đôi ba bận theo ông về Bắc Ninh chơi với anh Chu, cũng khá thạo cung cách của anh, thạo cả lề thói dân dã nhưng thực ra rất vương giả.

Quả đúng như ông nói, hai cha con về đến sân gần chín giờ mà nhà cửa vẫn vắng hoe. Ông lên giọng: “Chu ơi, Chu à, dậy đi, tao với thằng Đỉnh về chơi này”.

Ngó vào nhà thấy có cái màn xô buông ở gian cạnh bóng ngưòi cọ quậy. Ông Kim Lân bảo: “Thôi, tao với mày đi loanh quanh tí. Thằng này chưa chịu dậy đâu”. Hai cha con vừa quay ra tới cổng thì gặp một người đàn bà trạc ngoài năm mươi, tay cắp nón, tất tả đi vào.

Chị ta xởi lởi: “Con chào ông, chị chào chú. Chắc ông và chú đi thăm bác Chu”. Chúng tôi chưa kịp trả lời thì chị đã liến thoắng: “Khổ thân bác Nhu nhà cháu ông và chú ạ. Bác giai hình như bị liệt lâu lắm rồi”. Tôi ớn lạnh xương sống, hỏi lại: “Chị nói sao? Anh Chu bị liệt?” - “Dạ vâng” , rồi chị hạ giọng: “Chả là lúc nào cũng thấy bác ấy nằm với cái chăn vắt ngang bụng”.

Trời đất quỷ thần ơi, cắn rơm cắn cỏ lạy thánh mớ bái, phỉ phui cái miệng nhà chị này! Người ta không dậy không có nghĩa là người ta bị liệt. Sao mà cứ nói lấy được thế!

Ông Kim Lân hỏi: “Chị là giáo viên, bạn với cái Nhu à?” - “Cháu dạy khác trường chị Nhu ông ạ, nhưng tuần nào cháu cũng sang đây thuê sách về cho tổ bộ môn đọc. Nhà bác ấy nhiều sách hay”. Tôi nói: “Bác ấy vẫn còn ngủ”. Chị đon đả: “Tôi quen rồi, cứ việc vào lấy sách trong giá rồi gửi tiền thuê vào trong ống bơ, chả hỏi han gì đâu”.

Tôi cảm thấy có một không khí thật thân thương gần gũi. Ông Kim Lân dường như quá quen với chuyện này nên không lấy đó làm điều. Hai cha con lần ra đầu ngõ, chặc lưỡi: ta ra tìm cốc nước chè, “thằng Chu” hay sang đó kéo thuốc lào.

***

Hai ông con uống nước chè, ăn kẹo lạc, nghe dân làng nói chuyện về “bác Chu” đến lắm chuyện khôi hài. Người ta nhắc đến Đỗ Chu đều với giọng yêu mến, trân trọng, cấm thấy ai suồng sã, khó chịu. Áng chừng mười giờ rưỡi, tôi bảo ông Kim Lân, giờ này chắc anh ấy đã dậy. Về đến ngõ, y rằng đã thấy Đỗ Chu đang đứng vạch quần tè vào gốc sấu trước hiên nhà. Sao lại tè lung tung thế, tôi nghĩ trong bụng, chưa kịp nói thì ông Kim Lân đã bảo, chắc nhà không có ai. Nhà quê sướng nhất là đái bậy! Tôi cũng là người nhà quê nhưng tôi không thấy thế.

Đỗ Chu lại quay vào trong cái mùng xô, hồn nhiên nói với ra: “Ông và chú uống nước”. Tôi đành lấy cái phích nước, pha trà cho có việc. Ông Kim Lân thì ngồi kéo thuốc lào, Đỗ Chu vén màn gọi với xuống nhà: “Nhu ơi, Nhu à”. Lập tức chị Nhu nhào lên “chào ông, chào chú” xong đứng chờ.

Đỗ Chu nói: “Bây giờ mình lên chợ mua tôm cua ốc ếch gì đấy về lo bữa trưa cho ông với chú ăn. Mua một con gà để tối nấu cháo, đạp xe lên báo cho mấy đứa quan họ lo chuẩn bị tối lên đây hát cho ông và chú nghe”. Chị Nhu “vâng” một tiếng rồi dắt xe đạp ra đường.

Chiều hôm ấy, sau khi đi thăm mấy nàng quan họ về, tôi và ông Kim Lân được anh Đỗ Chu mời lên xem căn gác nhỏ như cái tổ chim, thiết kế của anh. Một cái bàn gỗ, một cái phản mộc, trên có khuôn cửa sổ rộng mở ra sau vườn. Đây là căn gác đặc biệt nhất thế giới, tôi dám chắc nó có một không hai, dưới sàn sách ném từng đống, không có các thiết bị tối tân, không có sự trang hoàng cầu kỳ, tuyệt nhiên không có ti vi tủ lạnh.
Độc nhất ở góc phòng phía trong được trổ một cái lỗ, lỗ này thiết kế khá tinh vi nhưng cũng dễ nhận ra ngay vì nó được làm bằng một vỏ chai bia Vạn Lực Trung Quốc. Chai bia được đập đáy gắn vào lỗ thủng chĩa ra sau vườn, để khi làm việc mệt, khi mót tiểu, chủ nhân của nó chỉ việc tè vào lỗ chai, nước tiểu phóng thẳng ra bụi cây dưới vườn. Tè xong tác giả của những truyện ngắn thơ mộng chỉ cần đổ một cốc nước lã là rửa sạch.
Một sự tự do đến kỳ quặc không ai nghĩ ra. Vừa thuận lợi lại vừa ích lợi vì dưới kia, đường nước tiểu được căn đúng một cái thùng tro dành để làm phân tuới cây trong tương lai gần.

Chị Nhu là nhà giáo, là một phụ nữ Kinh Bắc truyền thống, lấy việc đảm đang chăm chồng nuôi con là niềm hạnh phúc. Chị không bao giờ tham gia vào chuyện của chồng. Chồng chị là người nổi tiếng, chị biết, nhưng chị không bao giờ lấy điều ấy ra khoe với ai.

Việc của chị là gia đình chồng con, đóng góp với xã hội bằng nghề dạy học. Thế là đủ vui, đủ bận. Vậy mà khi chị bị tai biến, anh Chu một tay chăm lo vợ. Bằng tài thuyết khách của mình, bằng tình cảm riêng, anh đã mượn được tạp chí Văn nghệ quân đội một căn phòng vốn là kho để lặt vặt ở phía sau, dọn sạch, kê một cái giường cho vợ nằm.

Và anh như trở thành một Đỗ Chu khác: Ít nói hẳn. Lầm lũi, cần mẫn, siêng năng, anh không “khiến” bất kỳ ai “nhúng tay” vào, kể cả các con, từ tắm giặt đến cơm nước thuốc men cho vợ. Anh vào tận Văn phòng Trung ương rước được cụ thầy thuốc chuyên lo chăm sóc sức khỏe cho lãnh tụ ra, bắt mạch, kê đơn bốc thuốc cho chị Nhu. Anh đi bốc thuốc, về, sắc thuốc cho vợ hết ngày này sang tháng khác, nâng giấc cho vợ khẽ khàng, đến khi chị Nhu tỉnh dần, tỉnh dần rồi khỏi dần, khỏi dần.

Tôi hồi ấy ở Văn nghệ quân đội nên được chứng kiến từ đầu. Nhìn anh chăm sóc vợ mà thấy cảm phục anh hơn, trước đó, không phải không có chuyện này chuyện kia tức, ghét Đỗ Chu, nhưng qua cái đận này thì chả có cái gì xấu của anh còn đọng lại. Tức ghét bay biến. Nhiều khi tự thấy mình xấu hổ vì cái sự tức ghét kia. Anh chăm chị Nhu cũng kỹ càng như anh chăm sóc những trang văn, những đứa con của đời anh vậy. Tôi nghĩ thế và tự lấy đó làm gương cho cuộc sống của mình.


***

Ở Hội Nhà văn có những nhân vật đặc biệt, nói hay, nói nhiều, chuyện đông tây kim cổ thảy đều am tường. Ngày xưa có Chế Lan Viên, Nguyễn Khải, thời chúng tôi có anh Đỗ Chu, anh Nguyễn Khắc Phục. Đỗ Chu đến phòng nào lập tức phòng đó biến thành nơi tụ tập. Các nhà văn xúm xít vào nghe Đỗ Chu nói. Chuyện thời sự chính trị nóng hổi trong nước đến chuyện Tây Tầu. Chuyện cung đình ông này lên ông kia xuống đến chuyện Mỹ Nga, Hàn Nhật. Đỗ Chu có tài biện giải những lắt léo lôi thôi của sự việc như trạng, mà anh là trạng thật. Nghe Trạng Chu nói thì đến con kiến trong lỗ cũng phải bò ra nghe.

Tôi đã từng được chứng kiến một “pha” ngoạn mục, ấy là một hôm, Nguyễn Khắc Phục đang cao đàm khoát luận trong phòng Nguyễn Minh Châu về các triết luận cao siêu của Căng, của Nít, rồi chuyện cụ Xôcrát đến ông Nguyễn Hữu Đang nhà ta đối thoại với các triết gia hàng đầu của Pháp quốc. Chuyện đang cao trào thì Đỗ Chu đến. Nguyễn Khắc Phục coi như không có chuyện gì xảy ra, tiếp tục nói về chủ nghĩa hiện sinh và các nhà tư tưởng trụ cột của trường phái này. Một lúc sau thì Đỗ Chu lặng lẽ giữ ý, biến mất, không để lại dấu vết. Thế mới biết các nhà hùng biện của chúng ta cũng có sự kiêng kị nhau khá rõ ràng.
Ở Hội Nhà văn từ khi được thành lập đến nay, có hai “ông cụ” hoành tráng nhất, ấy là cụ Cơ Chế và cụ Đặc Thù, cả hai cụ ấy đều đứng sừng sững gác hai bên cánh cổng tạo nên vẻ, khi thì nghiêm trang huyền bí, khi thì xáo trộn xuôi ngược. Mà cái sự nghiêm trang thường chỉ diễn vào dịp đại hội Hội Nhà văn. Có cờ đèn kèn trống uy nghi trang trọng, có các vị lãnh đạo quốc gia, các vị đầu ngành của đất nước đến nhiệt liệt chào mừng.

Thậm chí có binh lính nghiêm trang gác bảo vệ, có xe hụ còi mỗi khi đoàn đại biểu đi ra diễu hành trên đường phố. Đấy, không có ngài Cơ Chế và không có “Cụ” Đặc Thù thì làm sao có được sự vinh danh hùng vĩ như vậy? Thế còn cái sự lộn xộn dễ thương của mấy anh nghệ sĩ thì tất nhiên, nghệ sĩ người ta phải khác người đời và luôn được người đời để ý, dựng thành đủ thứ tin đồn, đủ thứ huyền thoại.

Nếu hay thì trong dân gian truyền tụng và nếu dở thì nhân dân thảy đều cho qua vì các nghệ sĩ rất kém tổ chức, làm cái gì quy lát bài bản là y như rằng, trở nên xộc xệch. Nghệ sĩ mỗi người một tính cách, một vòm trời, không ai đại diện cho ai nhưng ngài ấy sẵn sàng đại diện cho cả dân tộc. Không thể bắt nghệ sĩ xếp hàng nghiêm ngắn, càng không thể yêu cầu anh ta mặc đồng phục, hát đồng ca, hô khẩu hiệu. Lãnh đạo văn nghệ sĩ vừa là lãnh đạo cao cấp, vừa là nghệ nhân, một thứ cán bộ lãnh đạo không lãnh đạo gì cả.

Chân dung cụ Nguyễn Đình Thi là bức chân dung điển hình nhất của nhiều thế hệ cán bộ Hội Nhà văn: Sang trọng, tài hoa, dân dã, sắc sảo, hiền hòa, ai cũng nể trọng. Một trong những cán bộ không chức vụ gì cả, nhưng thâu tóm mọi câu chuyện mọi tình hình tình huống của Hội, ấy là anh Đỗ Chu. Anh Đỗ Chu ngất ngưởng ở các quán nước chè, các quán rượu quanh khu vực Hội Nhà văn bao năm nay và ngất ngưởng ở trong cơ quan Hội bấy nhiêu năm, không ông Tổng thư ký nào, không ông Chủ tịch hội nào, không ông Ban chấp hành nào không kiềng nể Đỗ Chu.

Đỗ Chu vừa là nghệ sĩ, nhân sĩ, vừa là cán bộ có đủ “mác” cho một cán bộ lý tưởng của cách mạng: Đã từng kinh qua lính thời chiến tranh, đã từng đoạt đủ các thứ giải thấp cao của Hội Nhà văn và của quốc gia, lan cả sang quốc tế. Hỏi Đỗ Chu giữ chức vụ vai trò gì, tất nhiên chức vụ thì không, nhưng vai trò thì có đấy! Vai trò gì? Ở đây có một thứ nhiệm vụ không nhiệm vụ gì cả. Có một thứ trách nhiệm không trách nhiệm gì cả. Có một thứ vai trò có rất nhiều vai trò, nhưng thực ra, chả vai trò gì cả.

Anh Đỗ Chu ngất ngưởng ở các quán nước chè, các quán rượu quanh khu vực Hội Nhà văn bao năm nay và ngất ngưởng ở trong cơ quan Hội bấy nhiêu năm, không ông Tổng thư ký nào, không ông Chủ tịch hội nào, không ông Ban chấp hành nào không kiềng nể Đỗ Chu.

Đến Hội Nhà văn Việt Nam mà chưa gặp Đỗ Chu coi như chưa làm việc, chưa gặp ai, chưa nắm được tình hình gì! Đỗ Chu là tai là mắt thậm chí là người phát ngôn (không chính thức) nhưng vô cùng quan trọng của Hội. Các nhà văn ở tỉnh xa về Hà Nội, ai may mắn được gặp Đỗ Chu chỉ một lần, một lần vài cốc bia hơi, vài chén rượu lạc, chịu khó nghe, và chỉ có nghe, Đỗ Chu giảng giải, chỉ dẫn, chỉ đạo, đến khi về tỉnh nhà thì tha hồ mà có chuyện với anh em. Tôi lắm lúc lẩn thẩn nghĩ dại, sau này, lỡ bác Chu ra đi thì cái “chân’’ của bác có ai thay thế được không nhẩy.

Chắc là thời thế sẽ khác và cái “chân” của bác Đỗ Chu sẽ chuyển cho một nhà văn có gương mặt mới, chưa rõ hình thù nó sẽ ra làm sao, phải bình tâm mà chờ đợi thôi các bạn ạ.

Hà Nội đêm mùng 6 tháng 8 năm 2014

 
Ảnh: Nguyễn Đình Toán


Ai khiến nhà văn đi gỡ bom nổ chậm…




Tôi chơi với anh Đỗ Chu cũng là vì anh gần gũi với ông Kim Lân và Nguyễn Trí Huân. Mà ông Kim Lân và Nguyễn Trí Huân đều là chỗ thân tình của tôi. Ở đời cứ hay bìu díu với nhau thế. Hình như các cụ gọi đấy là cái duyên. Phải duyên phải số nó vồ lấy nhau. Tôi mãi mãi chơi với anh Đỗ Chu vẫn chỉ là chơi theo, đến khi ông Kim Lân mất, thỉnh thoảng anh em vẫn qua lại với nhau. Chuyện cũ lắm khi thấy vui, lắm lúc thấy xao xác trong lòng. Ví như chuyện anh Đỗ Chu đi thực tế với Nguyễn Trí Huân vào trong tuyến lửa khu Tư.

Lúc ấy hai người đều là nhà văn trẻ của quân chủng Phòng không không quân. Đỗ Chu đã rất nổi tiếng với những truyện ngắn giầu chất thơ, đậm chất Paustovski.
Giữa thời chiến tranh khốc liệt ùng oàng, truyện ngắn của Đỗ Chu là khoảng lắng dịu dàng khiến người ta phải ngỡ ngàng. Nguyễn Trí Huân còn khá non cả tuổi quân lẫn tuổi nghề.

Với Huân lúc ấy là nhà văn trẻ ra chiến trường tất phải xông xáo. Đến một đơn vị đang làm nhiệm vụ gỡ bom nổ chậm, Huân ta xung phong đi cùng chiến sĩ đến tận nơi những trái bom phát nổ không biết lúc nào ấy, phải “sờ” được vào nó về mới hả.

Bác Đỗ Chu thì biến đi đâu mất. Khi “sờ” được thần chết rồi, về phía sau, Nguyễn Trí Huân hí hửng kể cho Đỗ Chu nghe, tưởng được ông nhà văn liền anh khen, không ngờ lại bị một trận mắng xối xả:
“Sao mày ngu thế? Ai khiến mày vào chỗ ấy, làm cái việc ấy? Mày vào thì làm được gì? Nhà văn thì phải viết chứ không ai khiến nhà văn đi gỡ bom nổ chậm. Mày mà chết thì là cái chết ngu chứ anh hùng gì…”.
                               
Tóm lại là ngu! Việc tháo bom nổ chậm là việc của chiến sĩ công binh, người ta có nghiệp vụ, thằng nhà văn vào đấy chỉ để “sờ” một cái, rồi về, hỏi có ngu không!

Tất nhiên luận về hai sự hèn ngu thì còn nhiều cách luận khác nhau, nhưng đến khi Nguyễn Trí Huân khoác ba lô đi chiến trường miền Nam, ở hậu phương, tết năm nào Đỗ Chu cũng vác một cành đào với cặp bánh chưng, cùng cái phong bao có mấy đồng nhuận bút còm về tận quê Huân biếu bà mẹ có hai con trai đều đang ngoài chiến trận.
                 
Năm nào cũng như năm nào, cho đến sau 1975, gặp nhau ở Sài Gòn, anh Chu nói với Huân: “Tao mừng mày còn sống, giờ tao trả bà cụ cho mày. Viết được gì thì cứ thong thả mà viết, trước mắt là về quê lấy vợ, có cháu cho bà cụ vui”.

Trung Trung Đỉnh
(Nguồn: Báo điện tử Tiền Phong) 

Chủ Nhật, 18 tháng 1, 2015

Người sóm ủng hộ thông thoáng thông tin



 Người sóm ủng hộ thông thoáng thông tin

Đó là ông Mai Liêm Trực, là một trong số những nhà quản lý tiên phong mở cửa đưa Internet vào Việt Nam. 

Mới đây người đứng đầu Chính phủ ó phát biểu gây xôn xao cộng đồng mạng VN. Vì nó liên quan đến mạng xã hội, Chính phủ muốn các cơ quan công quyền đẩy mạnh và chủ động hơn nữa công việc đưa thông tin chính thức và đúng đắn ra công luận. Chính phủ cần sử dụng tốt nhất ngay các mạng xã hội này. Bởi một hiện thực khách quan là cả chục triệu người hằng ngày hằng giờ sử dụng mạng xã hội thì chẳng có lý gì các cơ quan lãnh đạo, quản lý công quyền không tận dụng ngay con đường đưa thông tin này để đến được với cộng đồng dân chúng.

Trên tinh thần đó chủ Blog tôi xin đưa lại bài phỏng vấn ông mai Liêm Trực đăng trên báo Tuổi Trẻ và một bài khác "khắc họa" chân dung người được phỏng vấn để bạn bè đọc Blog tham khảo.

Vệ Nhi g-th

-----  

Người sóm ủng hộ thông thoáng thông tin  
Phỏng vấn ông mai Liêm Trực 



* Thưa ông, trên các trang mạng hiện nay bên cạnh những thông tin tích cực, hữu ích thì cũng có không ít thông tin thất thiệt, vô bổ. Vậy làm thế nào có thể sàng lọc, nhận biết những thông tin tốt, loại bỏ thông tin xấu?

- Giải pháp hàng đầu là chúng ta phải dùng thông tin đúng đắn để phản ứng nhanh nhạy và đầy đủ. Tôi nói ví dụ trước đây xuất hiện tin đồn trên mạng là chủ tịch BIDV bị bắt. Đối với loại tin đồn như vậy, chỉ cần ông chủ tịch BIDV xuất hiện trên báo là dẹp bỏ được ngay. Nếu cần thì cơ quan chức năng như công an, Ngân hàng Nhà nước... có thông tin chính thức. Các bên liên quan không nên im lặng khi xuất hiện thông tin thất thiệt, sai sự thật vì chỉ có thông tin mới giải tỏa được thông tin.

Hay trường hợp ông Nguyễn Bá Thanh trên mạng nói này nói nọ, nhưng khi Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ trung ương công bố thông tin chính thức thì mọi việc rõ ràng. Chính những bác sĩ có uy tín nói ra để xã hội yên lòng. Cá nhân tôi mong ông Nguyễn Bá Thanh khỏe lại và chính ông sẽ nói ra.

* Đúng là phải chủ động thông tin để dẹp bỏ tin đồn thất thiệt. Nhưng giờ đây có nhiều loại thông tin xuyên tạc, kích động được dàn dựng và thường xuất hiện mỗi khi có các sự kiện chính trị quan trọng. Ông nhìn nhận như thế nào về hiện tượng này?

- Cơ chế tin đồn thường ẩn danh, thời xưa thì truyền miệng, sau đó truyền đơn, bây giờ có Internet thì truyền qua mạng. Một mặt chúng ta cần thấy đây là hiện tượng bình thường, nên quen với chuyện đó và đừng nên quá để ý, lo lắng để rồi bị chi phối, dẫn dắt bởi các loại tin đồn.

Đứng trước một thông tin nào đó cần bình tĩnh suy xét, tìm hiểu qua nhiều kênh khác nhau, đặc biệt là các kênh chính thức và có dẫn nguồn rõ ràng.

Mặt khác, các cơ quan chức năng và chính những người trong cuộc cần chủ động đấu tranh với tin đồn thất thiệt. Nếu cứ im lặng thì tin đồn sẽ làm xã hội phân tâm.

Nhiều lần tôi nói với những người có trách nhiệm rằng không nên né tránh những gì mà chúng ta thường cho là “nhạy cảm”. Càng không nên né tránh các loại thông tin xấu độc, xuyên tạc, vu khống. Nếu là tôi thì sẽ “chơi bài ngửa”, không có úp mở gì. 

Trong lĩnh vực thông tin, chúng ta có khoảng 800 cơ quan báo chí, hơn 18.000 nhà báo, ai nói gì mình phải nói lại chứ. Tôi nhớ khi ta chưa có Internet, Tổng cục Bưu điện được giao phát hành báo chí ra nước ngoài rất vất vả, một cân báo đưa lên máy bay là 10 USD, chưa kể đưa ra nước ngoài rồi ai phát hành?
Bây giờ hàng triệu người Việt Nam ở nước ngoài có thể đọc báo điện tử trong nước để cập nhật tin tức hằng ngày, hằng giờ. Với lực lượng báo chí hùng hậu như vậy, để xuất hiện khoảng trống thông tin, để cho thông tin xấu, độc chen vào thì tôi nghĩ rằng trước hết phải xem lại cách thông tin của chính chúng ta.


Nhiều lần tôi nói với những người có trách nhiệm rằng không nên né tránh những gì mà chúng ta thường cho là “nhạy cảm”. Càng không nên né tránh các loại thông tin xấu độc, xuyên tạc, vu khống. Nếu là tôi thì sẽ “chơi bài ngửa”, không có úp mở gì. (Mai Liêm Trực)




Ông Mai Liêm Trực, nguyên thứ trưởng thường trực Bộ Bưu chính Viễn thông.  (Ông Trực cũng là một trong những nhà quản lý tiên phong mở cửa đưa Internet vào Việt Nam).


* Thưa ông, nói lại nhưng phải nói sao cho thuyết phục chứ không phải nói lấy được?

- Tất nhiên. Theo tôi ít nhất có hai điều kiện.

Thứ nhất, thẳng thắn đấu tranh với những thông tin sai trái nhưng không được áp đặt, không quy chụp. Thông tin một chiều, theo một mẫu câu thì tính thuyết phục rất thấp.

Thứ hai, cái gì mình đúng thì kiên quyết bảo vệ, nhưng không vì thế mà giấu cái sai, cái dở của mình. Càng công khai, minh bạch càng đẩy lùi được hiện tượng “nhiễu” thông tin. 

Một vấn đề quan trọng nữa, như tôi đã nói bản thân Internet không xấu, chỉ có con người lợi dụng Internet. Vì vậy chăm lo giải quyết tốt các vấn đề trong đời sống thật chính là giải quyết ở gốc những vấn đề phát sinh trên không gian mạng.

* Giả sử xuất hiện tin đồn thất thiệt liên quan đến ông thì ông sẽ ứng xử như thế nào?

- Ông bà ta dạy “Cây ngay không sợ chết đứng”. Nếu thông tin đó chỉ một vài người nói thì không đáng quan tâm. Nếu nhiều người nói, tôi sẽ nói lại bằng cách chính thức hoặc không chính thức. Chắc chắn là tôi không thể im lặng. Phải giải tỏa thông tin và chúng ta cũng phải tin vào lòng dân. Người dân biết hết.

* Ngoài việc chủ động thông tin và hoàn thiện hành lang pháp lý về quyền tiếp cận thông tin, ông có đề xuất giải pháp cụ thể nào khác không?

- Việc căn cơ trước mắt và cũng cho lâu dài là nâng cao dân trí, để tự mỗi người dân khi ngồi trước màn hình máy tính biết chọn lọc thông tin, biết tự bảo vệ mình trong không gian sống mới.

Việc tiếp theo là những giải pháp về hành chính và pháp lý. Tôi ủng hộ xử lý nghiêm, nhưng không chỉ bằng biện pháp hành chính mà bằng cách thức kiện ra tòa để tòa phân xử. Ví dụ như người nào tung tin có bom làm chuyến bay ngừng lại, cơ quan quản lý xử phạt theo quy định nhưng chính hãng hàng không là bên bị thiệt hại nhiều nhất phải kiện chứ.

Cuối cùng là giải pháp kỹ thuật  nhưng không nên lạm dụng. Trên bình diện rộng, đâu thể chặn hết mà thật ra cũng không chặn được. Khi xuất hiện trang WikiLeaks, nhiều quốc gia mạnh về công nghệ đã muốn chặn nó nhưng không thể, vì về mặt kỹ thuật thì sẽ có ngay rất nhiều trang web “nhân bản” WikiLeaks. Điều chúng ta có thể, tôi muốn nói lại một lần nữa, chỉ có thông tin mới giải tỏa được thông tin.

* Internet mang đến không gian sống mới như ông nói ở trên, nghĩa là đòi hỏi cách tiếp cận mới đối với cuộc sống con người, trong đó có cách tiếp cận thông tin?

- Không thể giữ cách quản lý như cũ. Đất nước ta trải qua nhiều cuộc chiến tranh ác liệt, hi sinh lớn lao, nên việc chúng ta lo lắng cho an ninh quốc gia là một lo lắng đúng đắn và chính đáng. Cách thức chúng ta quản lý trước đây thường rất chặt, ví dụ mỗi lần ai đó ra nước ngoài thì phải trả lời câu hỏi có mang tài liệu, bản đồ gì không. Nhiều nơi treo biển cấm quay phim, chụp ảnh. Bây giờ thời đại đã khác.

Tôi nói ví dụ như ta sử dụng Google Map hay Google Earth, rất dễ dàng để khám phá các tòa nhà, hình ảnh và địa hình, kể cả các địa danh nhạy cảm. Rõ ràng cách chúng ta tự bảo vệ mình phải khác trước vì thời đại đã thay đổi. Tôi rất tiếc là những biện pháp đưa ra cho các vấn đề hôm nay đây đó vẫn giữ cách làm cũ.



Một vấn đề khác là với dòng chảy thông tin trên mạng hiện nay, tôi có cảm giác chúng ta lo ngại và suy diễn quá lớn. Việc cần hơn là khơi dòng và nắn dòng thông tin bằng cách tiếp cận mới.

Trong đó không thể thiếu một hành lang pháp lý ngày càng được hoàn thiện để người dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin của mình, đồng thời đòi hỏi những người có chức vụ, quyền hạn và các cơ quan quyền lực nhà nước ngày càng thực hiện đầy đủ hơn trách nhiệm giải trình.

Nguồn: Báo Tuổi Trẻ 






Thứ Hai, 12 tháng 1, 2015

7 nguyên tắc vàng cho sức khỏe

Xin giới thiệu một bài viết dành cho bạn bè lớn tuổi.
 
7 nguyên tắc vàng cho sức khỏe
BS. Phạm Hồng Ninh
Nguồn: Sức khoẻ & Đời sống
Làm thế nào để sống một cách khỏe mạnh là điều chúng ta rất muốn biết. Đây không phải là một điều tự nhiên có mà chúng ta phải học, phải rèn luyện mới có được. Vấn đề là bạn có bản lĩnh, ý chí để quyết tâm thực hiện bằng được những nguyên tắc để giúp cho bạn sống khỏe hay không.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới thì sức khỏe là trạng thái thoải mái toàn diện về thể chất, tinh thần và xã hội và không phải chỉ bao gồm có tình trạng không có bệnh hay thương tật. Còn Tổ chức The American Health Foundation là một tổ chức y tế lớn của Hoa Kỳ thì khuyên mọi người thực hiện những điều để có sức khỏe tốt, xin nêu để bạn đọc tham khảo.

Khám sức khỏe định kỳ

Đây là việc làm rất cần thiết để tìm ra những bệnh có thể chữa được mà triệu chứng chưa lộ diện và điều chỉnh những yếu tố nguy hiểm có thể gây ra bệnh. Tùy theo tuổi và sức khỏe của mỗi người, với những người không có triệu chứng bệnh, có thể khám theo lịch như sau: từ 18-24 tuổi khám 5 năm/1 lần; trên 30 tuổi thì khám 3 năm/1 lần; từ 40-60 tuổi thì mỗi năm khám 1 lần; trên 60 tuổi thì nên khám 6 tháng/1 lần. Hoặc nếu có điều kiện thì mọi người nên khám sức khỏe toàn diện mỗi năm 1 lần.

Các hoạt động như tham quan, du lịch, leo núi tốt cho sức khỏe.
Bỏ hút thuốc lá, thuốc lào

Bạn đã biết rằng hút thuốc lá, thuốc lào hoặc phải ngửi khói thuốc rất độc hại. Một nghiên cứu cho thấy: so với người không hút thuốc, người hút nhiều thuốc lá có tỷ lệ tử vong vì ung thư phổi gấp 22 lần; bị tai biến mạch máu não gấp 2 lần; bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính gấp 10 lần; nguy cơ bị ung thư miệng, vòm họng, thanh quản, tụy tạng nhiều hơn. Vậy thì bạn phải bỏ hoặc tránh xa thuốc lá, thuốc lào mới đúng.

Không hoặc bớt uống r*** bia

Nghiên cứu của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ trên nhiều triệu người trong hàng chục năm đã kết luận: nếu bạn chỉ uống r*** vừa thì dường như có tác dụng tốt đối với bệnh tim mạch, rằng một người chỉ uống 1-2 ly r*** nhỏ mỗi ngày thì ít bị bệnh tim mạch hơn là người không uống (1 ly nhỏ tương đương với 150ml r*** vang, 50ml r*** mạnh 30-40 độ hoặc 360ml bia). Tuy nhiên, theo nhiều nhà chuyên môn thì nếu bạn chưa bao giờ uống thì không nên uống bởi vì r*** ít có giá trị dinh dưỡng, lại nhiều calo nên được dự trữ trong cơ thể dưới dạng mỡ; r*** cũng làm tiêu hao các vitamin nhóm B, C, K và các khoáng chất kẽm, kali, magie là những chất rất cần cho cơ thể. Uống nhiều r*** làm tăng các bệnh ung thư vú, ung thư trực tràng, nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não, xơ gan…

Duy trì cân nặng hợp lý

Hàng ngày, đối với người trưởng thành cần từ 1.800 - 2.500 calo. Nếu ăn nhiều mà không vận động, năng lượng dư thừa chuyển thành dự trữ mỡ sẽ làm cho bạn bị béo phì gây nhiều bệnh tật và làm giảm tuổi thọ. Vì vậy, để duy trì cân nặng hợp lý, điều dễ thực hiện nhất là bạn chỉ ăn vừa thấy no thôi, đừng bao giờ ăn no quá. Cổ nhân đã dạy chỉ nên "ăn ba phần đói, bảy phần no" là tốt hơn cả; hoặc "thực bán bão chung thân vô bệnh" nghĩa là ăn nửa dạ dày suốt đời không có bệnh.

Đảm bảo lượng cholesterol trong máu ở mức bình thường

Bình thường, cholesterol trong máu có 3 thành phần là: cholesterol toàn phần, số HDL và LDL. Nồng độ lý tưởng là: cholesterol toàn phần ở dưới 200mg/dl. Khi từ 200 - 239mg/dl, bạn cần ăn kiêng chất béo; trên 240mg thì bạn phải uống thuốc điều trị cho cholesterol hạ xuống. Nếu bạn không chú ý thì hậu quả sẽ là: cholesterol cao gây ra bệnh xơ cứng động mạch dẫn đến bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não...

HDL là cholesterol tốt, nồng độ trung bình là 45mg/dl và càng cao càng tốt. Trái lại LDL thuộc loại cholesterol xấu, nồng độ dưới 130 mg/dl thì được; nếu cao trên 160 mg/dl thì bạn phải điều trị để hạ thấp nó xuống.

Nếu bạn bị cholesterol máu cao thì cần phải kiêng mỡ bằng cách: chỉ ăn thịt nạc, thịt gà, vịt phải bỏ da; chỉ dùng dầu thực vật; nên ăn món nấu, luộc, không ăn món chiên-rán-xào; ăn nhiều cá, trái cây, rau, đậu...

Cần nghỉ ngơi và đi du lịch

Bạn đã làm việc cả năm, cơ thể mệt mỏi về thể chất và tinh thần, lúc này, bạn rất cần một sự nghỉ ngơi và giải trí, đây là cách bảo vệ sức khỏe để sống và làm việc hiệu quả hơn. Bạn có thể đi xem biểu diễn thể thao, dã ngoại, cắm trại, đi câu cá, đi tham quan du lịch… cho thư giãn tâm hồn, du lịch cho biết đó biết đây…

Ăn nhiều rau củ quả giúp giảm béo, hạ cholesterol máu.
Luyện tập thể dục thể thao

Luyện tập thể dục thể thao là thực hiện các động tác nhằm phát triển và duy trì sức khỏe thể chất và sức khỏe toàn diện. Rèn luyện các động tác thể dục, thể thao thường xuyên là yếu tố rất quan trọng nhằm ngăn ngừa bệnh tật như: ung thư, bệnh tim mạch, bệnh mạch vành, tiểu đường loại 2, béo phì, đau lưng...
Việc luyện tập thể dục thể thao có thể chia thành hai nhóm theo tác động lên cơ thể con người: một là tập luyện về cơ bắp, chẳng hạn như tập xà đơn, xà kép, bóng đá, bóng chuyền, chạy, đi bộ… nhằm chăm sóc chức năng vận động của cơ và các khớp. Các bài tập này nhằm tăng cường sức mạnh của cơ trong thời gian ngắn, đồng thời tăng sức chịu đựng của hệ tuần hoàn; Hai là tập luyện về khí huyết, tinh thần, chẳng hạn như việc hô hấp, hít thở, tập khí công, yoga, tập thiền… nhằm chăm sóc chức năng tuần hoàn, thư giãn và tập trung tinh thần, làm tăng sự lưu thông khí huyết và hướng tinh thần vào các động tác tập luyện, nhờ đó làm tăng khả năng tập trung, rèn luyện trí nhớ. Tập luyện thể dục thể thao rất quan trọng trong việc giữ gìn sức khỏe thể chất như duy trì trọng lượng hợp lý, làm cho hệ cơ, xương, khớp chắc khỏe, tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch.

Thứ Hai, 5 tháng 1, 2015

Tin tức, "Tin đồn" & câu chuyện đáng kể lại về ông Nguyễn Bá Thanh

Tin tức, "Tin đồn" & Câu chuyện đáng kể lại về ông Nguyễn Bá Thanh

Trích từ FB sáng nay, 5/1: Có tin đồn hay có nhiều tin đồn cũng là do nguồn thông tin lâu nay ở ta được coi là chính thức, chính thống bị thiếu và yếu. Vậy là lúc các loại tin đồn, tin ngoài luồng, tin loan trên mạng xã hội..., chúng đáp ứng nhu cầu của xã hội và thế chỗ vào. 

Trong mấy ngày theo dõi chuyện ông NBT sẽ về / hay không (chưa) về ĐN chữa bệnh tiếp thì các thông tin chính thức (trên nhiều báo & trang mạng nhà nước đăng tải) lại cứ lúc đưa có, lúc đưa không (chuyện ông Bá Thanh về ĐN), rồi còn cải chính, đập lại là phao tin đồn nhảm... Trong khi đó thì các loại thông tin ngoài luồng (cũng được coi là các loại tin đồn) luôn theo chiều hướng đưa tin là "sẽ có chuyện đó", chỉ còn là vấn đề thời gian "lúc này lúc kia", chứ nhất định ông Bá Thanh sẽ được đưa về nhà, về với gia đình ông ở ĐN. 

Giờ hóa ra những tin đồn lại có cơ sở. 

Từ vụ đưa tin này (cùng với nhiều vụ tin tức khác trước đây) đặt ra cho các cơ quan chức năng một cách tiếp cận với thông tin và quản lý thông tin khác trước. Cơ bản là phải thay đổi. Có vậy mới theo kịp thực tế đa dạng, đa chiều của thông tin và xã hội hóa thông tin hiện nay. 

(Giới thiệu tin đăng trên báo Tuổi trẻ sáng nay, 5/1/2015: ​Ông Nguyễn Bá Thanh sẽ về điều trị tại Đà Nẵng/05/01/2015 08:02, với đường Link sau -->> http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/20150105/ong-nguyen-ba-thanh-se-ve-dieu-tri-tai-da-nang/694833.html


+

Trích từ FB chiều nay, 5/1:  Ông Nguyễn Bá Thanh đã được nhiều nhà báo, nhà văn viết. Nhân có rất nhiều thông tin về ông (từ sau khi ông được nhà nước đưa sang Mỹ chữa bệnh, giờ lại sắp đưa từ bên đó về quê Đà Nẵng của ông để tiếp tục chạy chữa...), mình đọc thấy có bài của nhà báo Nguyễn Khánh Hiền hội được nhiều chi tiết về cuộc sống và hoạt động của ông trên cương vị người lãnh đạo địa phương rất xuất sắc. 

Xin phép đưa về đây để mọi người đọc tham khảo. Có thể cách này sẽ phần nào giúp bạn bè trên xóm Phây này hình dung được rõ ràng hơn "chân dung sinh động" của ông Nguyễn Bá Thanh. 

(Nguyên văn bài viết được đăng trên trang FB của tác giả, và sau đó được share trên nhiều trang bạn bè khác, ở đó có một số ảnh kèm theo. Vì chỉ lấy phần nội dung bài viết - 'phần chữ' - nên một số ảnh đã không hiển thị; nên tại Stt này xin bổ sung 4 tấm ảnh khác về ông Nguyễn Bá Thanh mà mình tìm được trên mạng internet).

Dưới đây là toàn bộ bài viết của tác giả Nguyễn Khánh Hiền.

Vệ Nhi g-th

-----

TẢN MẠN VỀ MỘT NGƯỜI TÔI NGƯỠNG MỘ

Tác giả: Nhà báo Nguyễn Khánh Hiền


Mấy ngày nay lên mạng đọc tin biết ông Bá Thanh bệnh đang kỳ nguy kịch. Tự nhiên lại muốn viết về ổng. Tôi với ổng không thể gọi là quen biết dù công việc buộc nhiều lần gặp gỡ, chào hỏi. Thành tâm mong cho ông tai qua nạn khỏi...

Tôi biết ông Bá Thanh vào năm 1998, lúc mới chuyển về đài truyền hình. Khi ấy cơ quan tổ chức đá bóng mini giao hữu với văn phòng ủy ban thành phố tại nhà thi đấu Nguyễn Tri Phương. Tôi chưa vợ con nên rảnh rỗi nhiệt tình đi cổ vũ đội nhà. Nghe mọi người chỉ trỏ “Bá Thanh, Bá Thanh”, tôi cũng không quan tâm lắm. Lúc đó ổng chưa có gì đặc biệt trong tôi. Hơn nữa, trước năm 1997, ổng mới là chủ tịch thành phố Đà Nẵng nhỏ thuộc tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Hồi ấy tôi làm phóng viên chuyên về mảng an ninh trật tự nên không có dịp tiếp xúc ổng. Sau này chia tỉnh, tôi lại về Quảng Nam. Nghe mọi người kêu tên ổng như siêu sao, tôi không khỏi mắc cười. Nhìn thằng cha tuổi cũng đã lớn, người vạm vỡ, dáng hùm tướng gấu lừ khừ chạy theo trái banh không chút gì gọi là biết đá bóng, tự nhiên tôi lại thấy ngồ ngộ. Sau này mới biết ổng đá không hay nhưng mê bóng đá vào loại số một. Không có trận banh nào ở sân Chi Lăng mà không có mặt ổng. Nhiều lúc máu quá, ổng nhảy xuống sân chỉ đạo làm cho huấn luyện viên mặt xanh như đít nhái. Cũng vì cái máu này mà ổng bị chỉ trích nhiều. Nhất là mỗi lần đội Đà Nẵng thua, người ta lại bảo do Bá Thanh chỉ đạo nên cầu thủ và huấn luyện viên “khớp” đá không được. Trên sân bóng, ổng chạy lăng quăng, cả trận đụng bóng đâu được vài ba lần. Có lẽ vì là sếp nên quân lính thường chuyền bóng cho ổng. Nhưng ổng không cầm được, lần nào cũng mất. Đã thế còn bị cầu thủ bên đội tôi chơi xấu. Ổng quê, mặt hằm hằm. Một lần bị mất bóng, ổng rượt theo đá vào chân đối phương, khiến khán giả trên sân cười vỡ bụng. Lúc ấy, mặt ổng giãn ra có vẻ thoải mái. Sau này, để ý mới thấy ổng sống chân thành, thẳng thắn theo cái cách bị chơi thì chơi lại, hồn nhiên vô tư như đá bóng. Có lẽ cũng chính vậy mà ổng chỉ loanh quanh Đà Nẵng chứ không lên cao được như mong muốn, kỳ vọng của nhiều người.

*
Sau này, làm phóng viên thời sự, tôi có dịp tiếp xúc với ổng nhiều hơn. Gặp ổng trong các cuộc họp, hội nghị, ổng chỉ đưa mắt chào nhưng không cười. Tôi cũng đáp lại như vậy chứ không xởi lởi, chào hỏi như với các quan chức khác. Giải lao, các phóng viên thường hay quây lại ổng hỏi han, chuyện trò. Ổng cũng có vẻ gần gũi, dễ chịu với cánh nhà báo. Mà thực tế là có rất nhiều nhà báo thân thiết và nhờ cậy ổng. Nói về Bá Thanh, người ta thường nói đến công lao thành tích của ổng đối với Đà Nẵng. Theo cá nhân tôi, không có Bá Thanh thì không có Đà Nẵng như bây giờ. Tất nhiên hệ lụy của nó cũng không phải là ít. Nhưng không có sự phát triển, thay đổi nào mà không phải trả giá. Thành phố Đà Nẵng mở rộng, khang trang trở thành điểm sáng của cả nước về phát triển hạ tầng, về văn minh đô thị, về xanh sạch đẹp, vân vân thì đằng sau nó là hàng trăm, hàng ngàn người bị thiệt thòi do mất đất sản xuất, bị di dời, giải tỏa. Điều này cũng tất yếu phải chấp nhận, nếu không thì Đà Nẵng chẳng bao giờ có được niềm tự hào hiện tại. Muốn xây cái nhà mới to lớn, đàng hoàng mà không đủ tiền mua miếng đất mới thì cách tốt nhất là đập bỏ nhà cũ sập sệ hoặc bán đi xây chỗ khác. Tôi đã từng nhiều lần đến vùng Nại Hiên, Thọ Quang làm phóng sự nên hiểu cuộc sống của người dân khu nhà chồ, nhà tạm. Nó còn tệ hơn khu nhà ổ chuột trên những bờ kênh đen Sài Gòn. Nhờ có sự quan tâm và quyết liệt của Bá Thanh mà cả vùng Sơn Trà giờ đây trở thành khu đô thị du lịch đầy hứa hẹn. Một khu đô thị mới, một con đường mới đều có dấu ấn Bá Thanh. Ổng đi sâu đi sát đến từng hộ dân để đối thoại, thuyết phục… Người ta thường ca ngợi Bá Thanh là người cứng rắn, cương quyết nhưng tôi lại thấy ở ổng tính hảo hớn, đại hiệp của một kẻ dám làm, dám chịu. Cái cách ổng mở đường và giải tỏa hành lang để khai thác quỹ đất là cách làm sáng tạo, chấp nhận đương đầu. Không như nhiều nơi, chỉ thu hồi đất để mở mỗi con đường. Vì vậy nhà cửa hai bên cái lồi, cái lõm, cái xẹo bên này, cái ngã bên kia nhếch nhác luộm thuộm. Đó là chưa kể người bị giải tỏa thì mất đất, mất nhà phải đi nơi xa sinh sống, người được mở đường thì hơn trúng số, chỉ một đêm, miếng đất chó ỉa thành ra đất vàng, ôm trong tay cả tỷ bạc mà không phải bỏ ra một xu nào, nó tạo ra sự bất công giữa kẻ đi người ở… Bá Thanh làm khác nên đường phố Đà Nẵng không chỉ thẳng thớm mà nhà cửa hai bên đường cũng khang trang, nhà nước có thêm một khoản tiền để chăm lo chu đáo cho người bị giải tỏa, đa phần những người ra đi đều cảm thấy không bị thiệt thòi. Không ở đâu như Đà Nẵng, nhiều người dân mong được giải tỏa để ra mặt tiền, được xây nhà mới rộng rãi hơn, trong đó có tôi, he he…

*
Làm báo đi nhiều, nghe nhiều nên tôi cũng thấy quý ổng dù lần nào gặp cũng chỉ đưa mắt chào nhau chứ chưa bao giờ bắt chuyện. Nếu có công việc thì cứ đường công văn chuyển đến văn phòng, hẹn phỏng vấn thì câu hỏi gởi trước, đến giờ là hỏi, hỏi xong cám ơn rồi về chứ cũng không trà dư tửu hậu. Hình như thế, ổng lại quý mình. Một lần vào năm 1999, tôi đi theo đoàn của thủ tướng thăm bà con vùng B Đại Lộc, Quảng Nam bị thiệt hạ do lụt lớn. Lúc đi, tôi theo xe Quảng Nam. Đến địa phận Đà Nẵng thì xe Quảng Nam quay về. Hồi đó tôi một mình ôm cái Camera AG quay băng VHS nên chẳng được ai đón, nhờ xe Đà Nẵng về, ai cũng bảo xe đủ người. Bí quá, tôi đến gặp Bá Thanh, “anh nói giúp em một tiếng để em quá giảng về với”. Ổng không nói gì, vẫy chú văn phòng tới. Thế là tôi được mời lên xe. Theo phép lịch sự, tôi cám ơn, ổng cũng chỉ nhướn mắt mà không thèm mở miệng ừ. Tiếp xúc với người khác ổng kiệm lời. Nhưng nói chuyện trước hội đồng nhân dân, ổng là nhà hùng biện. Hầu như đến kỳ họp hội đồng nhân dân, người dân Đà Nẵng thường ngồi trước ti vi để nghe ổng nói. Lúc làm chủ tịch ủy ban thì ổng giải trình, khi làm bí thư, chủ tịch hội đồng nhân dân thì ổng chất vấn. Vai nào cũng tròn trịa và giỏi giang. Trên mạng còn lưu clips ổng nói chuyện trước hàng ngàn cán bộ, công chức thành phố tại cung thể thao Tiên Sơn. Ổng nói nguyên một buổi, không cần nhìn giấy. Nhưng nói cái gì ra cái nấy, từ chuyện nhỏ đến chuyện to. Nói đến đâu người ta há hốc mồm ra nghe và nhớ tới đó. Tôi là đứa khó tính cũng phải nể . Ổng nói những chuyện quốc gia đại sự mà như lão nông đang kể chuyện mùa vụ nên dễ đi vào lòng người. Ổng cũng biết pha trò cho câu chuyện đỡ nhàm chán, khô khan. Ổng ví công chức như con cá heo trong rạp xiếc, cho ăn mới chịu làm, không cho thì cứ ì ra đó. Người ngồi dưới nghe vậy cười ồ nhưng ngẫm lại thấy bóng dáng mình trong đó lại đau. Nói về tệ nạn nước mình không quy trách nhiệm cá nhân mà toàn đổ lỗi tập thể, sai phạm không xử lý cụ thể mà chỉ rút kinh nghiệm, ông chốt “không biết sợi dây kinh nghiệm nó dài bao nhiêu mà rút hoài không thấy hết”. Người nghe cười nhưng thấm thía… Kể về Bá Thanh có thể kể cả ngày không hết chuyện. Người dân Đà Nẵng tự hào vì có một vị chủ tịch, bí thư như ổng. Ổng có nhiều giai thoại. Khen cũng cũng có mà chê cũng nhiều. Làm người sống ở giữa đời phải có khen có chê, chứ nếu chỉ chê là bỏ, còn chỉ khen cũng cần xem lại. Thường thì loại tròn như hòn bi lăn đâu cũng không làm mích lòng ai mới được tất tần tật đều khen. Ánh trăng rằm vằng vặc vô tư là cảm hứng của thi nhân, là niềm vui của trẻ em trần thế nhưng lại là nỗi muộn phiền của dân đạo chích. Nên Bá Thanh được khen và bị chê cũng là chuyện thường tình. Khen thì báo chí đã nhiều. Chê chỉ là giai thoại mồm người nọ qua miệng người kia. Mà nghĩ dân cũng gian, chế chuyện như thật. Rằng giờ giải lao họp quốc hội, ổng ra hành lang ngó nghiêng khoảng sân rộng trước tẩm lăng, có người đến hỏi, có chi mà ngắm kỹ rứa, ổng không trả lời mà hỏi lại theo đúng chất Quảng Nam. “Chừng ni phân ra cũng được mấy trăm lô, hỉ?”. Rồi người ta còn chế bài hát “Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi” của Phan Huỳnh Điểu thành “Trời của Thanh, đất của Thanh, con chim trên cành là của Tuấn Anh”. Tuấn Anh là chủ tịch thành phố lúc ấy, bây giờ là bộ trưởng văn thể du. Hình như chưa ép phê, người ta sửa lại: “Trời của Thanh, đất của Thanh, con chim trên cành cũng của Bá Thanh, con chim trong quần là của Tuấn Anh”. Ý chê trách là ổng ôm hết, không chừa ai cái gì và lão kia chỉ là bù nhìn. Với tầm đó, trước Bá Thanh không bù nhìn mới lạ. Tôi không biết sự tình, nghe sao kể vậy, chứ thực lòng cũng không tin. Ngay như cái việc mỗi lần điện qua văn phòng ủy ban đề nghị bổ sung giấy mời xem pháo hoa là y như rằng được nghe “Vụ ni anh Thanh ảnh duyệt từng cái một rồi, tụi tui không giải quyết được mô”. Bố khỉ, làm gì ba cái giấy mời mà đến mức bí thư phải duyệt từng cái một. Nói thế chẳng phải là xúc phạm cả một bộ máy tham mưu giúp việc của thành phố sao…

*
Nói đến độ sâu sát quần chúng, nhân dân, Bá Thanh là số một. Họp hội đồng nhân dân, có những vụ việc giám đốc sở không nắm nhưng ổng rõ từng nơi. Cơ quan tôi có cái cây trên vỉa hè chìa vô hàng rào, che mất cửa sổ nhìn ra cái “viu” rất đẹp của phòng làm việc sếp. Tôi được giao xử vụ này. Làm công văn qua sở xây dựng. Mấy ngày sau, công ty cây xanh xuống cắt, nhưng chỉ có một đoạn ngắn. Tôi muốn cắt dài thêm tý nữa cho thoáng, nên năn nỉ, em làm vô khúc nữa, nếu phát sinh chi phí anh bồi dưỡng riêng, nhưng chú công nhân thẳng thừng “ Không thêm được nữa anh ơi. Đường ni Bá Thanh hay đi làm, nhìn cái cây cụt ngủn không giống ai, ổng đuổi việc chứ không chơi đâu anh”. Nhìn vẻ mặt nghiêm trang của chú công nhân, tôi tin là chú ta sợ thật chứ không phải chê tiền. Kể chuyện này để thấy, ổng sâu sát đến mức nào, chứ không qua loa, đại khái, cưỡi ngựa xem hoa như các quan chức khác.
.
Bá Thanh là mẫu người dám nghĩ, dám làm dám đương đầu với dư luận. Ổng chính là người nghĩ ra lập đội thanh niên xung kích để giữ gìn trật tự đô thị. Lúc đầu người ta bảo như vậy là sai luật, sai nghị định này, quyết định kia… Ổng vẫn làm. Và hiệu quả thấy rõ. Đà Nẵng được văn minh, trật tự như bây giờ cũng một phần là nhờ đội thanh niên xung kích ngày đêm nhắc nhở mọi người dựng xe theo lằn, theo vạch, buôn bán vệ sinh, ngăn nắp. Giờ không còn đội thanh niên xung kích nữa nhưng thói quen dựng xe máy đúng vạch đã ăn vào nếp sinh hoạt đô thị của cư dân Đà Nẵng. Vừa rồi, đọc báo thấy Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh mở trung tâm xã hội để bảo trợ người lang thang xin ăn. Chuyện này Đà Nẵng đã làm cả chục năm trước. Lúc ấy người ta cũng ì xèo rằng như vậy là vi phạm nhân quyền, là vi phạm quyền tự do lao động vân vân. Ổng vẫn quyết làm. Và kết quả là Đà Nẵng không còn người lang thang xin ăn làm mất vẻ mỹ quan, văn minh của một thành phố du lịch mà mới rồi được xếp vào hàng thu hút du khách bậc nhất châu Á. Ổng giải thích đơn giản, xin ăn là vì không có nhà ở, cơm ăn, áo mặc. Tui đưa vô đó cơm bưng tận miệng, nước rót tận mồm ngày đủ ba bữa. Áo quần tử tế, ốm đau có người chữa trị, rồi suốt ngày nằm coi ti vi. Sướng rứa hà cớ chi không chịu mà đòi đi lang thang xin ăn. Nói vậy là ổng biết chắc, ăn xin cũng có năm ba loại, loại ăn xin thiệt được vô trung tâm bảo trợ là mừng. Còn ăn xin dỏm, nghe nói trung tâm là chạy mất dép vì “ngỗng” này thu nhập vào loại khá, cả triệu bạc mỗi ngày. Có người ngày lê la xin tiền lẻ, tối tắm rửa thơm tho vô vũ trường em út. Ổng nắm thóp nên dám làm. Thấy hay, các địa phương khác giờ mới bắt chước. Rứa đó, hay chưa chắc được ủng hộ ngay.
.
Nhìn ổng lành lạnh, im im vậy chứ đối xử với cánh nhà báo cũng dễ chịu. Ai gặp khó khăn, kêu với ổng là ổng giúp. Thiếu chỗ ở, xin đất cũng không đến nỗi khó khăn. Nói là xin nhưng thực chất là mua giá nhà nước, chênh lệch thị trường có thời điểm cả tỷ đồng. Khai ra mang tiếng nói xấu đồng nghiệp nhưng nhiều người nhờ ổng mà khá, có nhà mặt tiền. Tôi thì không nhờ cậy được miếng đất nào nhưng nhờ ổng mà nhập được cái hộ khẩu. Từ Quảng Nam ra lại Đà Nẵng cả chục năm tôi vẫn chưa nhập hộ khẩu. Lúc lấy vợ sinh con thì đều địa phương khác chuyển đến. Khi con vào lớp một mới giật mình nhớ cái hộ khẩu. Nhờ ông bạn quen làm cảnh sát một chuyên về hộ khẩu thì mới biết mình thuộc diện khó nhập. Lão ta bày hết cách nọ đến cách kia vẫn không được. Nghĩ lão vòi nhậu, mời đi nhậu nhưng cũng không xong. Lẽ nào nhà báo lại phải chung tiền mới nhập được hộ khẩu nên huỵch toẹt, nếu Bá Thanh ký được không. Lão kia ồ lên “rứa thì còn chi bằng”. Thế là tôi tìm gặp ổng. Chờ cuộc họp báo thành phố kết thúc, tôi chìa đơn nói “anh ký em phát cho em nhập khẩu với”. Ổng đọc lướt, lấy bút phê “đồng ý nhập khẩu” rồi ký cái xoẹt. Tôi thở phào sung sướng. Mấy “nhà báo nhớn” chạy lại hỏi dồn “xin đất hả”. Tôi cười ra vẻ bí hiểm cho mấy lão tức chơi, rồi đi nhanh ra cửa, vẫn nghe tiếng xuýt xoa tiếc rẻ đằng sau. Đưa tờ đơn có chữ ký của ổng cho lão bạn, lão cầm lên trưởng phòng ký chuyển về quận. Thế là tôi thành công dân Đà Nẵng. Nếu không nhờ ổng không biết bao giờ mới được đi …bầu cử.
*
Một dạo người ta đồn ầm là ổng chuẩn bị ra làm bộ trưởng bộ đất đai, rồi sẽ làm phó thủ tướng. Kết thúc một cuộc tiếp xúc cử tri ở phường, được mời ở lại ăn cháo gà đêm với cán bộ phường, ổng được ông chủ tịch phường là lính cũ thời hợp tác xã xun xoe “mừng anh sắp ra làm phó thủ tướng”. Ổng không nói không rằng. Tôi buộc miệng phang luôn “anh ra làm thủ tướng thì ra, phó làm gì”. Cả bàn im re bà rè. Ổng nhìn tôi cười hự lên một tiếng khẽ. Đó là tôi nói thực lòng chứ chả nịnh bợ gì vì với tính cách quyết đoán, cách nghĩ, cách làm ấy, nếu trưởng thì giúp dân, giúp đời được nhiều. Chứ phó chỉ là kẻ giúp việc, ăn theo nói leo chứ có quyết được đâu. Biến sở trường là quyết đoán thành sở đoản là phụng mệnh thì cũng chỉ là hư danh, vinh thân phì gia chứ hay ho gì. Sau đận ấy, cũng ít nghe đồn thổi chuyện đi ở của ổng nữa …
*
Ngày xưa Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Văn Thoại được dân địa phương lập miếu ghi thờ công trạng. Tôi đồ rằng Bá Thanh sau này cũng vậy. Dân vốn sòng phẳng, nghĩa tình. Bốn mươi năm giải phóng, Đà Nẵng qua nhiều đời chủ tịch, bí thư. Nhưng thử hỏi mấy ai làm được cho địa phương, cho người dân nhiều như ổng. Bá Thanh có câu nói thường được nhắc nhiều “có thi đâu mà biết nhất hay nhì”. Vì vậy tôi không dám chắc là ổng nhất nhưng hỏi dân xem họ nhớ ai. Nhớ ông bí thư lúc nào cũng cười lấy lòng đến nỗi cái miệng nhu ra thành tật không khép được môi chuyên đi đọc thơ hay ông trán hói béo phị nói không ra hơi. Dù hai ông kia được cất nhắc ngồi trên đầu thiên hạ và cả đầu ổng nữa.
.
Nhưng mà ổng cũng không phải tất cả đều hay. Nhân vốn vô thập toàn. Như vậy mới là người. Trong cuộc chơi với đồng chí tướng. Người ta chê ổng tàn nhẫn, người ta bất tỉnh còn cho khiêng ra tòa. Tôi không cho vậy là dở, khiêng ra tòa chỉ là bề ngoài phản cảm dễ nhận thấy. Cái dở nằm ở chỗ khác. Trong võ có đòn gọi là “đòn hy sinh”. Khi ra đòn này, đối thủ chết mà mình cũng không hy vọng sống. Người ta chỉ dùng nó khi ở thế cùng đường để bảo vệ danh dự. Ổng đường còn dài mà đã sớm dùng đòn hy sinh, kéo một ông tướng chễm chệ trên cao ra vành móng ngựa. Tướng kia thân bại danh liệt thì làm sao mà ổng có thể ngồi yên trong khi ông tướng kia đâu phải là không có dây mơ rễ má… Ổng làm được nhiều cho Đà Nẵng nhưng vô tình cũng tạo ra một đám kiêu binh ăn theo danh tiếng, uy quyền. Những lọ những kiểng và cái đám vác tráp theo hầu đôi khi làm cho nhiễu sự. Ngay cả giám đốc sở cũng chả dám trái lời đám ấy. Đành rằng một họ làm quan nhưng đừng thái quá cũng đừng bất cập, nếu được như vậy sẽ tốt biết bao. Nhiều khi một ổ mối cũng phá hỏng một con đê. Nhiều lần ổng cũng nhắc nhở, cảnh cáo đám kiêu binh song không có giải pháp rốt ráo nên nó như con rầy nâu nhỏ xíu cũng hại được mùa màng. Nhưng tôi tin rằng, trước sau thì đám ấy cũng sẽ thê thảm vì đã là loài ký sinh, một khi vật chủ không còn thì làm sao mà tác oai tác quái …

*
Tôi viết những dòng này về Bá Thanh bằng tất cả sự tôn trọng và ngưỡng mộ ổng. Sẽ có người thắc mắc vì sao dám gọi cụt ngủn Bá Thanh mà không kèm danh xưng ông, ngài. Xin thưa, với người dân Đà Nẵng, Bá Thanh là người nhà, là anh, là bạn nên gọi vậy cho chân tình, thân mật nhưng cũng không kém phần tôn trọng, kính nể. Không như với nhiều quan chức khác, trước mặt họ gọi bằng ông, chưa kịp quay lưng đã gọi bằng thằng: “thằng bí thư, thằng chủ tịch”.

Nguyễn Khánh Hiền


* Ảnh (từ trên xuống)

1-  Đăng đàn diễn thuyết cả giờ đồng hồ, ông Nguyễn Bá Thanh luôn là một nhà hùng biện. Điều đáng ghi nhận là buổi nói chuyện có thể dài, nhưng ít ai đi nghe mà bỏ dở ra về…

2- Tác phong sâu sát, cụ thể… Khi trong dân xảy ra việc gì, bao giờ ông Bá Thanh cũng tìm cách xuống tận nơi tìm hiểu và “nghe dân nói”…

3- Trước khi được điều động ra Hà Nội làm việc, sức khỏe ông Bá Thanh như người đời nhận xét về ông, là "chẳng có điểm gì đáng lo, đáng chê cả…".



4- Môn thể thao yêu thích của ông Bá Thanh.





  Xin phép tâc giả và dịch giả đăng bài viết trên website "Nghiên cứu Quốc tế". Trung Quốc được lợi gì từ cuộc chiến ở Gaza? Nguồn...