Tròn 20 năm Liên Xô sụp đổ, ngần ấy năm, bao người cố gắng lý giải, nhưng đều bí. Những người chứng kiến chỉ cố gắng ghi lại những gì đã xảy ra. Câu hỏi tại sao vẫn nằm yên như vậy.


Conor O’Clery, một nhà báo Ai-len thường trú tại Moscow lúc đó, vừa ra thêm cuốn sách tìm cách lấp đầy khoảng trống này, mô tả một thời khắc lịch sử hấp dẫn.


Cuốn sách có tên đơn giản “Moscow: 25-12-1991″, kể về sự sụp đổ của Liên Xô, quan hệ gay gắt giữa Mikhail Gorbachev và Boris Yeltsin.


Ngày cuối cùng làm Tổng thống Liên Xô của Gorbachev trong điện Kremlin thật mệt mỏi. Khi mọi người chuẩn bị lễ nhỏ chia tay nhân viên trong văn phòng thì một trong những điện thoại màu trắng reo và Gorbachev nhấc máy.


Đó là điện của bà Raisa, vợ Gorbache. Ông ra hiệu, mọi người lùi ra ngoài để ông nói chuyện riêng. Bà gọi từ dacha (nhà nghỉ ngoại ô) trong nước mắt.








Bà thông báo nhân viên an ninh của Yeltsin đến dacha ra lệnh cho gia đình dọn ra khỏi căn hộ tổng thống tại phố Kosygin trên đồi Lenin trong vòng hai giờ.


Những người đàn ông nói họ được ủy quyền hành động. Những khách không mời di chuyển tài sản của gia đình Gorbachev ra khỏi căn biệt thự.
Gorbachev được quyết định hai ngày trước đó rằng sẽ không làm Tổng thống Liên Xô từ tối nay, và đã có không có thời gian chuẩn bị cho việc chuyển nhà.
Yeltsin ân hạn thêm ba ngày để gia đình Gorbachev dọn ra khỏi căn hộ tổng thống sau khi từ chức. KGB cung cấp một đội, dưới sự kiểm soát Yeltsin, giúp đóng gói và vận chuyển.
Gorbachev nổi giận, gọi điện đi đâu đó cãi cự đỏ cả bớt trên trán. Sau đó, ông gọi lại cho vợ và đảm bảo rằng sẽ không có ai hôm đó sẽ quấy nữa…




Vài sự kiện năm 1991




+ Ngày 10-4
Khoảng 10.000 thợ mỏ biểu tình ở Donetsk, Ucraina, với các khẩu hiệu: “Chúng tôi đói, chúng tôi được cho ăn hứa hẹn”…
+ ngày 16-4
Thợ mỏ Ukraine kéo về thủ đô Kiev, kêu gọi Gorbachev từ chức. 300.000 thợ mỏ đình công, đòi tăng gấp đôi lương. Điện Kremlin không giữ lời hứa cải thiện đời sống và điều kiện làm việc.
+ Tháng 6-1991
Xung đột vũ trang giữa các nước cộng hòa Armenia và Azerbaijan.
+ Ngày 13-5: Karabakh là một vùng đất Armenia với dân Azerbaijan tuyên bố độc lập khỏi Baku, kích động cuộc chiến giết chết hơn 30.000 người
+ Ngày 11-6:
Yeltsin thắng cuộc bầu cử tổng thống trực tiếp đầu tiên. Đó là người đầu tiên do dân trực tiếp bầu làm tổng thống trong lịch sử 1.000 năm của Nga.
+ Ngày 10-7
Lễ nhậm chức của Yeltsin tại điện Kremlin.
+ Ngày 19-8
Yeltsin đứng trên một chiếc xe tăng phía trước tòa nhà Quốc hội kêu gọi nhân dân Nga chống lại đường lối cứng rắn của Liên Xô.
+ Ngày 20-8
Một đoàn xe tăng Liên Xô tiến sát điện Kremlin, chỉ cách hai dặm.
+ Ngày 22-8
Cuộc đảo chính sụp đổ, Gorbachev trở về Moscow.
+ Ngày 22-8
Yeltsin phất cờ trắng, xanh, đỏ – lá cờ ba màu của Nga trước 10.000 người ủng hộ dẹp đảo chính.
+ Ngày 23-8
Yeltsin lên diễn đàn, chỉ vào Gorbachev trong khi Gorbachev đang đọc thông báo từ chức Tổng Bí thư ĐCSLX.
+ Ngày 21-12
Yeltsin ký văn bản công bố Cộng đồng các quốc gia độc lập, tại Nhà Hữu nghị Alma Ata. Các nhà lãnh đạo của 11 trong số 12 nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ký thỏa thuận chấm dứt Liên Xô.
+ Ngày 25-12
Từ điện Kremlin ở Moscow, Gorbachev, nhà lãnh đạo thứ tám và cuối cùng của Liên Xô, tuyên bố từ
chức Tổng thống Liên Xô trên truyền hình. Đó là ngày Giáng sinh 1991.