Gần đây đọc thấy bài viết dưới đây của anh đăng trên trang báo điện tử "Người đại biểu nhân dân" chứ không phải Hồ Anh Thái thường vẫn gửi email cho mình đọc.
Đây là bài viết có cách đặt vấn đề rất độc đáo. Hóa ra lâu nay rất nhiều người, nhất là người thành danh, cứ đi tiêu pha phung phí một thứ tài sản chỉ mình có mà "không biết tiếc", sao dại đến như vậy hỡi con người ?! Đúng là nhà văn Hồ Anh Thái đã có những phân tích và luận giải về thứ "Tài Sản Riêng" mà anh nói tới kia một cách rất tinh tường và sâu sắc.
Xin phép tác giả đưa lên trang Blog này để thêm người cùng đọc.
Vệ Nhi
----
HỒ ANH THÁI
Những người có danh, nhưng công việc mang tính đơn lẻ cá nhân như nhà văn, họa sĩ hay nhà khoa học, thì có danh cũng để đấy, danh có thể gác sang một bên, để mà được sống đời cá thể tự do sáng tạo. Người như vậy không cần được nhận ra giữa đám đông. Tiêu chí danh tiếng của họ không phải ở chỗ được quen mặt và dễ nhận ra. Họ có thể đi mua hàng mà không bị phiền phức vì đám đông xúm lại, cũng không cần tận dụng ưu thế quen mặt để xin xỏ anh cảnh sát một khi vi phạm quy định giao thông, vì mắt kém chẳng hạn. Người ta không cần bán cái danh hoặc bán sự thoải mái cá nhân để mua lấy một sự ưu đãi cảm thông giá rẻ.
Nghệ sỹ vẫn thường được người đời cảm
thông vì cái tính nông nổi. Không phải tất cả, nhưng nhiều người như vậy. Họ có
thể sâu sắc trên sân khấu, trên màn ảnh, trong trang sách, nhưng hời hợt trong
đời riêng. Thông cảm. Họ có thể chín chắn trong tác phẩm nhưng nhẹ dạ trong đời
riêng. Thông cảm. Họ có thể nghiêm khắc khó tính trong lao động nghệ thuật,
nhưng dễ dãi trong đời riêng. Thông cảm. Họ có thể sắc sảo duy lý trong sản
phẩm nghệ thuật, nhưng rất bản năng nông nổi trong đời riêng. Thông cảm.
Luôn luôn người ta được nghe những kiểu
bộc bạch trên phương tiện thông tin đại chúng theo kiểu chồng tôi và tôi yêu
nhau ngay từ cái nhìn đầu tiên, tôi bay trở ra Hà Nội thì một ngày sau anh ấy
cũng từ Sài Gòn bay ra theo, anh ấy tìm đến đúng lúc chúng tôi đang diễn tập vở
mới, và chính lúc ấy chúng tôi hiểu rằng mình đã thuộc về nhau mãi mãi. Một nhà
thơ danh tiếng thì báo chí nào cũng kể chuyện mình lấy vợ ra làm sao, gia đình
vợ thuộc loại danh gia vọng tộc nên cô con gái cành vàng lá ngọc không hề muốn
bị đưa lên báo chí như thế này, nhưng dù sao nhà văn vẫn cứ kể. Đám cưới thì
tưng bừng Hà Nội, thành truyền thuyết rôm rả trên khắp hệ thống thông tin đại
chúng.
Thấy những tưng bừng rộn rã kiểu ấy,
thú thật tôi có chút ái ngại cho đương sự. Họ đang ồn ào bắc một cái thang để
trèo lên, nhưng không nghĩ rằng có lúc phải xuống thang. Phô diễn tình yêu
tuyệt vời hôm nay, không nghĩ rằng nhỡ đâu ngày mai tan đám, biết ăn biết nói
với công chúng ra sao. Có hợp thì có tan, và ngược lại. Người phù phiếm thì
chẳng có gì phải ngại phải lo. Ngày mai tan thì lại tận dụng báo chí làm một
cuộc rầm rộ mới, lợi cả đôi đường. Nhưng đây ta nói chuyện giữa những người có
tâm có trí với nhau. Như anh bạn nhà thơ kia, giờ đây mọi thứ không còn là ban
đầu nữa, đời sống gia đình mòn mỏi, cô lá ngọc cành vàng kia giờ héo úa, cả
ngày cô không có gì để nói với chồng dù chỉ một câu. Bây giờ là lúc xuống
thang, nhưng anh giấu, anh không còn dám mượn báo chí để phát tán truyền
thuyết.
Không phải ai cũng vậy. Nhiều người sau
đấy có được một đời sống riêng có thể nói là yên ổn và ấm áp. Nhưng ngay cả
viên mãn như vậy thì đời sống riêng không phải là cái để đem khoe. Đời sống
riêng là một thứ tài sản, của riêng ta. Nó cần phải hơi ích kỷ một chút. Không
chia sẻ theo kiểu bao la hào phóng rộng rãi được. Nó dị ứng với tất cả những gì
theo kiểu chia phần một miếng giữa làng với công chúng, nó không chịu được sự
can thiệp từ bên ngoài của công chúng, không chịu được sự nhòm ngó theo kiểu
tìm chuyện để mua vui. Người khôn ngoan homo sapiens tìm thấy niềm vui trong
việc gìn giữ bảo quản một đời sống riêng. Ta có thể trong ánh hào quang của sân
khấu cuộc đời, khi ấy ta thuộc về đám đông, nhưng khi đèn tắt, ta về với tổ ấm
của ta, ở đấy không ai bên ngoài được phép thọc cái mũi tò mò vào. Có một anh
bạn rạch ròi được theo cách này. Anh không bao giờ để cho vợ con đến cơ quan
anh. Cũng không để cho người cơ quan đến nhà mình. Mọi việc hầu như đều có thể
thu xếp được mà không bị lẫn lộn nhập nhằng bên này với bên kia. Vợ con như vậy
khó có điều kiện can thiệp vào chuyện ở cơ quan. Người cơ quan thì mọi việc có
thể giải quyết ở cơ quan, thân tình hơn tí nữa thì ngoài giờ làm việc ngồi quán
bia quán cà phê. San sẻ cảm thông gì gì thì cũng chỉ ở mức ấy.
Những người có danh, nhưng công việc
mang tính đơn lẻ cá nhân như nhà văn, họa sĩ hay nhà khoa học, thì có danh cũng
để đấy, danh có thể gác sang một bên, để mà được sống đời cá thể tự do sáng
tạo. Người như vậy không cần được nhận ra giữa đám đông. Tiêu chí danh tiếng
của họ không phải ở chỗ được quen mặt và dễ nhận ra. Họ có thể đi mua hàng mà
không bị phiền phức vì đám đông xúm lại, cũng không cần tận dụng ưu thế quen
mặt để xin xỏ anh cảnh sát một khi vi phạm quy định giao thông, vì mắt kém
chẳng hạn. Người ta không cần bán cái danh hoặc bán sự thoải mái cá nhân để mua
lấy một sự ưu đãi cảm thông giá rẻ.
Người có danh mà không bị nhận ra nơi
công cộng còn được hưởng một cái thú. Khi ấy anh ta được thực hiện vai trò chúa
tể trong nghệ thuật, được quan sát thế giới người, một vai trò nhìn thấy tất cả
biết hết tất cả. Ta đang quan sát mọi người, đang nghe họ giãi bày, họ đang dần
dần bộc lộ trước mắt ta, ta biết họ là ai, nhưng rất thú vị ở chỗ họ lại không
biết ta là ai. Những người có danh, danh lại lớn hơn cả tài năng thực, thì
nhiều người biết họ là ai, nhưng bản thân họ lại không biết người khác, không
biết cuộc đời.
Bản tính con người là thích khoe
khoang. Phần lớn con người. Nghệ sĩ càng thích khoe khoang. Lại thêm cái nghề
rất cần tiếp thị, rất cần có thêm khách hàng và người mến mộ. Họ ngấm ngầm hãnh
diện khi thấy chỉ một cái hắt hơi của mình cũng là tiếng sấm trong dư luận và
trên phương tiện thông tin đại chúng. Họ thú vị cảm thấy mình đang áp đảo đang
điều khiển được đám đông. Đấy là một sự nhầm lẫn và ngộ nhận, giống như đời
sống vốn nhiều nhầm lẫn và ngộ nhận. Nhiều người đã thành nạn nhân của tính phô
trương lúc khởi đầu và tai tiếng lúc chung cuộc.
Ở trên đã nói khoe khoang là bản tính
con người. Nhưng người không có danh thì chỉ khoe khoang được với hàng xóm láng
giềng, với người thân, không tận dụng được báo chí đại chúng. Họ leo thang ít
người biết, xuống thang cũng ít ai hay.
Còn cô đạo diễn nọ, đại chúng hóa tình
yêu sét đánh và chuyện người yêu diễn viên từ Sài Gòn theo ra, rốt cuộc sau dăm
ba năm lại thành nạn nhân của công chúng. Báo chí ồn ào cả lên về vụ đánh ghen
của cô với chồng và bồ của chồng, phá khóa vào nhà bắt quả tang anh ả ở trong
ấy, càng khẳng định bất chính khi anh ả đang ngồi uống nước chứ không nằm, trên
người quần áo đầy đủ chứ không thiếu mảnh nào.
Họ không hiểu được rằng đời sống riêng
chính là tài sản riêng. Là báu vật. Chỉ người trong nhà với nhau mới có thể
được dùng chung thứ tài sản này. Chỉ trong một phạm vi hẹp mới được quyền chia
sẻ. Trân trọng gìn giữ thứ tài sản riêng ấy cũng đem lại cho người ta một niềm
hạnh phúc, đích thực.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét