Thứ Năm, 10 tháng 2, 2011

Người sống lạ

Người sống lạ


Tết nhất báo chí thường đưa tin Việt kiều bốn phương về quê ăn tết. Con chim có tổ, con người có tông, truyền thống dân Việt ta là vậy. Mấy ngày tết rồi cũng qua nhanh, bà con lại chào biệt ly người thân để trở về với quê hương thứ hai đã chọn của mình. Ít kẻ hiếm người về rồi là về luôn, ngoại trừ gặp các hoàn cảnh éo le, đặc biệt.


Thế mà có một vị Việt kiều bên Canada tôi lướt mạng đọc được bài viết dưới đây lại ở vào số ít hiếm mà hoàn cảnh không nỗi nào. Cụ già này về thăm chơi một chuyến lại trở thành “Việt kiều về luôn” như người ta quen gọi.

Có lẽ phải gọi là cụ mới đúng với tuổi tác ngôi vị. Cụ Nguyễn Tiến Văn đã từng viết báo viết văn trước năm 1975 ở Sài Gòn. Sau biến cố cuối tháng 4 năm đó, cụ di tản cùng gia đình như bao người khác. Việc nhà bên Canada đã tạm ổn với cả gia đình, cụ Văn một lần nữa lựa chọn chốn dung thân là “trở về” Việt Nam để sống nốt quãng đời già lão của mình.

Có người chân tình hỏi sao lại bỏ về, người lạ đời này chỉ trả lời một câu đơn giản, rằng “tôi đã làm xong trách nhiệm của tôi với gia đình, bây giờ đã ngoài bảy mươi tuổi, tôi phải được sống cho chính tôi”.

“Lạ đời” hơn nữa là về Sài Gòn, ông Văn sống độc thân và chọn cho mình cách sống giản dị đến mức quá xuyềnh xoàng so với một người tầng lớp trung lưu thời Sài Gòn chưa giải phóng, lại đã xuất ngoại trở về như cụ đã từng trải qua.

Đọc bài viết dưới đây tôi bất giác nghĩ đến nhiều người tôi biết mà bọn chúng tôi đều lớn tuổi thường gặp nhau trao đổi về cuộc sống. Nhất là khi đề cập một định nghĩa về đời người ta thế nào được gọi là hạnh phúc sung sướng. Mỗi người một ý, đương nhiên là vậy rồi. Nhưng các bạn nhỉ, ta hãy thử cùng nhau “soi chiếu” chút chút gì đó vào trường hợp sống và chọn lựa của cụ Nguyễn Tiến Văn ở đây để cùng ngẫm ngợi thử xem.

Thì lạ đấy chứ, đúng trường hợp này là "một con người lạ đời". Nếu chúng ta đồng ý bỏ qua bên cái có thể gọi là “lập dị” của người lạ này, thì cái triết lý sống mà cụ Việt kiều Nguyễn Tiến Văn chọn quả là đáng trân trọng và thán phục nữa đấy chứ.

Nhưng cũng là tùy thôi. Bởi với một thế hệ trẻ, hoặc trên nữa lứa trung niên, tôi tin phần lớn trong họ còn đang tất bật lo toan, là phải lao vào để mưu cầu một cuộc sống tiện nghi ngày cứ dâng cao mãi lên không có hạn độ, thì hình ảnh cụ phụ lão Nguyễn Tiến Văn khó mà khiến họ để ý, nữa là suy ngẫm làm gì cho mệt. Ở đời, cách sống, phong cách sống, thôi thì cũng tùy từng cá nhân quyết định và do cơ duyên từng người mà nó xảy đến.


Chỉ biết rằng hiện thời, với một nhịp sống hiện đại ồn ào cuộn chảy như tại Sài Gòn-Tp HCM thì một con người chọn cách sống "kiểu lạ" như ông già Việt kiều Nguyễn Tiến Văn ít nhất cũng đáng được là một thứ đề tài nghiên cứu để tìm một lời lý giải cho các nhà xã hội học hoặc đạo đức học ở xứ mình.
NV

-----------

Xin cóp về đây bài viết về cụ “Việt kiều về luôn” Nguyễn Tiến Văn :


Ông Việt kiều kỳ lạ

Tới thăm Nguyễn Tiến Văn, lần nào chúng tôi cũng phải hỏi thăm, tìm nhà.

Nguyễn Tiến Văn định cư ở Toronto-Canada, về Sài Gòn từ hơn bốn năm nay, đã hai lần đổi nơi thuê trọ tại quận 4. Nơi thuê trọ cả hai lần đều là địa chỉ khó tìm, sâu mãi trong khu xóm bình dân chi chít ngõ ngách, chỗ thì rộng phình, chỗ chỉ đủ cho một chiều lưu thông.

Căn nhà Nguyễn Tiến Văn thuê trọ hiện nay thuộc đường Tôn Thất Thuyết, giữa khu xóm có chùa Linh Bửu. Chúng tôi hỏi thăm lối tới chùa Linh Bửu, sau đó hỏi tiếp nơi ở của “ông già râu tóc để dài.” Hầu như trong khu xóm ai cũng biết “ông già râu tóc để dài,” và khi chúng tôi hỏi thăm lối ngõ, thường được trả lời: “Ông Việt kiều kỳ lạ đó hả? Mấy chú đi lối này, tới chỗ đó rồi quẹo ngả bên tay trái, đi qua chừng sáu, bảy căn nhà…”

Ảnh trên: Nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn bên tủ sách tại nhà ở Sài Gòn.

Chúng tôi biết tại sao bà con khu xóm bình dân gọi Nguyễn Tiến Văn là “Ông Việt kiều kỳ lạ.” Bà con thấy ông phục sức tuềnh toàng cũ kỹ, không khác một ông già bán vé số; thấy ông mua bó rau, gói mì ăn liền… cho bữa ăn thường nhật; thấy ông đi dép nhựa lẹp xẹp, vào uống cà phê quán cóc vỉa hè… “Việt kiều sao nghèo khổ dzậy?” Dù không hỏi, nhưng tất nhiên bà con đều biết Nguyễn Tiến Văn là Việt kiều. Khi thuê trọ, ông phải đăng ký ở địa phương; chủ nhà cũng phải đăng ký, với giá quy định cho Việt kiều thuê trọ tối thiểu là 3,5 triệu/tháng.

Chúng tôi quen biết Nguyễn Tiến Văn từ trước 30 tháng 4, 1975. Thuở đó Nguyễn Tiến Văn chủ trương nhà xuất bản Nguồn Sáng, ông biên tập rồi đưa in ấn phát hành những tác phẩm văn học có giá trị, đặc biệt là bản dịch các tác phẩm kinh điển của thế giới. Ông viết những bài về văn hóa, văn tự-ngôn ngữ Việt, đăng tải trên báo chí Sài Gòn.

Ảnh bên: Từ trái qua - Nhật Nam, Bạch Trường Sơn và Nguyễn Tiến Văn


Sau biến cố 30 tháng 4, Nguyễn Tiến Văn định cư ở Toronto-Canada cùng gia đình. Tại đây, trong khoảng thời gian từ 1994-96, ông thực hiện tờ báo in “Trăm Con,” là nguyệt san văn hóa-xã hội, với tâm tình hướng về văn hóa đất Việt.

Nguyễn Tiến Văn ở Sài Gòn đã hơn bốn năm nay, chúng tôi gọi đùa ông là “Việt kiều về luôn.” Là người thân thiết cũ, thường tới thăm Nguyễn Tiến Văn, chúng tôi biết rõ hiện trạng cuộc sống của ông, và phải nói thêm, là sự cảm phục: ông bình thản trong cuộc sống đạm bạc. Căn nhà không phải là lớn rộng, nhưng không có đồ đạc vật dụng gì để chật chội, ngoài sách chất đầy ở các kệ tre sắp đặt chung quanh vách tường. Vì là nhà cho Việt kiều thuê trọ nên chủ nhà có “trang thiết bị” máy nước nóng ở toa-lét, nhưng Nguyễn Tiến Văn không sử dụng bao giờ. Bếp ga nhỏ để nấu ăn, nồi cơm điện, bình đun nước sôi… đặt ngay bên cạnh chỗ ông ngồi. Khách khứa bạn bè thì ngồi trên chiếc chiếu cói trải giữa nhà. Chúng tôi biết, hiện nay Nguyễn Tiến Văn hoàn toàn tự túc, chi phí cho cuộc sống hàng ngày của ông rất eo hẹp khó khăn.

Một trung tâm ngoại ngữ loại nhỏ tại Sài Gòn mời ông dạy một lớp luyện dịch tiếng Anh, tiền thù lao không tới 1.5 triệu đồng/tháng. Thỉnh thoảng là nhuận bút một bài viết đăng trên báo, khoảng vài trăm ngàn đồng, và họa hoằn một nhà xuất bản ứng trước tiền, một hay hai triệu đồng, đặt ông dịch một cuốn sách. Nhiều bạn thắc mắc, không hiểu sao Nguyễn Tiến Văn, một Việt kiều, lại chọn lựa cuộc sống ở Sài Gòn như vậy? Có bạn đã gặp, người bạn đời của Nguyễn Tiến Văn, từ Canada về Sài Gòn, để đón ông trở lại gia đình, nhưng ông không đồng ý. “Tôi đã làm xong trách nhiệm của tôi với gia đình, bây giờ đã ngoài bảy mươi tuổi, tôi phải được sống cho chính tôi…,” Nguyễn Tiến Văn từng nói với chúng tôi, quan điểm của ông như vậy.

Chúng tôi được biết nhiều hơn về Nguyễn Tiến Văn: ông là người sống tâm huyết với lý tưởng của mình. Nói về thời gian thực hiện nguyệt san “Trăm Con” ở Toronto-Canada, ra được 14 số rồi đình bản, Nguyễn Tiến Văn cho biết: “Ở hải ngoại, tôi thấy mình rất cô đơn. Tôi phải đình bản nguyệt san ‘Trăm Con,’ không phải vì hết tiền in báo, mà chính là vì tôi không tìm được những đồng vọng, thậm chí còn bị ngộ nhận nữa… Ở Sài Gòn, gặp gỡ trực tiếp người này người khác, những gì muốn nói với nhau sẽ dễ nói hơn, để đi đến hiểu biết nhau đích thực, cùng đóng góp cho sự khơi dòng sinh mệnh văn hóa Việt Nam.”

Chúng tôi không có niềm tin tưởng như Nguyễn Tiến Văn đã tin tưởng, và chợt nhớ tới nhà văn Mỹ, Jerome David Salinger, đã trả lời phỏng vấn của báo chí: Một khi sự thông cảm đã không có sẵn trong lòng người, thì những lời những chữ cũng chẳng để làm gì. Và Salinger đã sống kín đáo ở một nơi thôn dã, tiếp tục viết mà không ấn hành phổ biến.

Tới thăm Nguyễn Tiến Văn lần nào chúng tôi cũng gặp người thân quen, cả những người không quen biết mà chỉ nghe nói về ông, tới chuyện trò thú vị bên tách trà với “ông Việt kiều về luôn,” trên chiếc chiếu cói trải giữa gian chính của căn nhà. Có người học hỏi ông về ngoại ngữ, có người nhờ ông chuyển dịch thơ sang tiếng Pháp tiếng Anh, có người hăng say bàn bạc trao đổi về văn hóa văn nghệ… Nguyễn Tiến Văn đã dịch sang tiếng Anh một số tập thơ, trong đó có tập thơ của Trang Thế Hy, nhà văn-nhà thơ lão thành, từng tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp; tập thơ của Lý Ðợi, thuộc nhóm Mở Miệng, Sài Gòn. Nhóm Mở Miệng chuyên in vi tính và photocopy các tác phẩm không qua kiểm duyệt của nhà nước.

Biết chúng tôi viết bài cho báo chí ở hải ngoại, khi nhà văn Toan Ánh mất, Nguyễn Tiến Văn hỏi chúng tôi đã viết gì về Toan Ánh chưa? “Toan Ánh là người miền Bắc di cư, vào Sài Gòn chuyên viết về phong tục tập quán của đồng bào miền Bắc. Mình không viết gì về một người như vậy, thì ai sẽ viết đây?” Hiển nhiên Nguyễn Tiến Văn muốn nói: không thể trông đợi báo chí nhà nước viết về những nhà văn như Toan Ánh, vốn là Bắc-kỳ-di-cư.

Nguyễn Tiến Văn đang khởi viết về nhà biên khảo văn học Ðỗ Long Vân, tác giả Vô Kỵ giữa chúng ta; Nguồn nước ẩn của Hồ Xuân Hương… Ông nói: “Một nhà biên khảo văn học quan trọng bậc nhất như Ðỗ Long Vân, vậy mà ở đây không có ai nhắc nhớ tới, dù chỉ một dòng chữ.” Có ai, những người cầm bút, báo chí ở Việt Nam hiện nay, nhắc tới Ðỗ Long Vân, cũng như nhắc tới Toan Ánh, cũng như nhắc tới bao nhiêu tác giả, nhà thơ nhà văn của miền Nam tự do?

Chúng tôi ngạc nhiên khi nghe Nguyễn Tiến Văn tỏ lời trách cứ những người cầm bút của nền “văn hóa văn nghệ quốc doanh” như vậy. Nên chúng tôi cũng muốn gọi Nguyễn Tiến Văn là “ông Việt kiều kỳ lạ,” như bà con xóm chùa Linh Bửu-quận 4, nhưng ở khía cạnh khác, không phải ở chuyện ăn mặc. Ông kỳ lạ ở chỗ, đã dư tuổi đời hiểu biết và kinh nghiệm, để thấy mình mình đang ôm giữ một giấc mơ vô vọng.

Nguyễn Ðạt

--------------
Đọc thêm:

Nguyễn Tiến Văn nói chuyện Nobel văn chương 2010


(TT&VH) - Vào lúc 9h ngày 30/10 tại Cà phê thứ Bảy (TP.HCM), nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn sẽ có buổi trò chuyện về chủ nhân giải Nobel văn chương 2010: Mario Vargas Llosa, người Peru. Đây là tác giả thứ 6 của châu Mỹ Latin đoạt giải này, sau Gabriela Mistral (năm 1945, người Chile), Miguel Ángel Asturias (1967, Guatemala), Pablo Neruda (1971, Chile), Gabriel García Márquez (1982, Colombia) và Octavio Paz (1990, Mexico).

Nhận xét về Mario Vargas Llosa, Viện hàn lâm Thụy Điển tuyên bố: “Ông đã phác họa được các cấu trúc quyền lực và những hình ảnh sắc bén của sự kháng cự, nổi loạn và thất thế của cá nhân”.

Bằng kinh nghiệm liên văn hóa và liên văn học, Nguyễn Tiến Văn sẽ chia sẻ với người nghe các đặc điểm chung của văn chương châu Mỹ Latin và những điểm đặc thù trong tác phẩm của Mario Vargas Llosa.

Văn Bảy

----------

Tin văn nghệ

Tuesday, 25. May 2010, 14:42

VĂN NGHỆ SĨ SÀI GÒN ĐI BẾN TRE

Vào ngày 23/05/2010 anh chị em văn nghệ sĩ Sài Gòn gồm: nhà thơ Ý Nhi, nhà văn Nhật Chiêu, nhà thơ Trần Hũu Dũng, nhà thơ Từ Nguyên Thạch, nhà thơ Chiêu Anh Nguyễn, nhà nghiên cứu Nguyễn Tiến Văn, nhà nhiếp ảnh Trương Công Ánh, họa sĩ Vũ Hà Nam, dịch giả Phạm Viêm Phương,họa sĩ Bạch Trường Sơn, nhà thơ Vũ Trọng Quang...đến thăm tỉnh Bến Tre. Đoàn đã được các nhà văn trong tỉnh như: Hồ Trường, Vũ Hồng, Nguyễn Nhật Nam tiếp đãi ân cần . Trước tiên đoàn đến thăm nhà văn lão thành Trang Thế Hy tại nhà riêng thuộc xã Hữu Định, huyện Châu Thành.Nhân dịp này đoàn trao tặng ông một số tập thơ Đắng & Ngọt mà tác giả chính là ông, do họa sĩ Vũ Hà Hà Nam thực hiện tái bản ( lần đầu do nhà thơ Ngô Thị Hanh thực hiện) và được ông chiêu đãi một bữa trưa "bỏ túi" thân tình. Sau đó đoàn được các nhà văn sở tại hướng dẫn thăm khung cảnh nhà vườn, nghe đờn ca tài tử tại nhà hàng Lan Vương, xã Nhơn Thạnh, TP. Bến Tre. Văn nghệ sĩ hai thành phố tham gia nhiệt tình ngẫu hứng nhiều tiết mục: ca hát, độc tấu guitar...

Buồi chiều tối cùng ngày đoàn rời Bến Tre về lại Sài Gòn.

(HoaĐôngPhương)







Không có nhận xét nào:

  Xin phép tâc giả và dịch giả đăng bài viết trên website "Nghiên cứu Quốc tế". Trung Quốc được lợi gì từ cuộc chiến ở Gaza? Nguồn...