Chao ôi ăn với chả uống!

Chao ôi ăn với uống!

Chủ nhật lẽ ra là ngày thoải mái, thư giãn. Nhưng buộc phải kể một chuyện không vui, thậm chí là buồn nữa.

Ảnh chụp dưới đây là tấm biển trưng ra tại một nhà hàng buffet bên Thái Lan. Chủ hiệu cho ghi vậy vì họ “phải” phục vụ những dòng người Việt gần đây lũ lượt đổ sang bên đó du lịch tham quan trong các tour khuyến mại…

Đi du lịch được thì quá hay, rất đáng khuyến khích. Nhưng nếu công dân Việt mình bước chân ra khỏi đất nước mà để lại cái “hình ảnh đau khổ, khó chịu, xấu mặt” như thế này thì thà đừng có đi nữa thì hơn! Nói như vậy chắc có bạn cho là người viết mấy dòng này là kẻ cực đoan thì cứ vẫn đành phải nói thẳng ra điều đó.

Các cụ nhà mình xưa nay vẫn dạy, là “ăn trông nồi ngồi trông hướng” mà. Nét đẹp văn hóa đó tưởng như sẽ đẹp mãi... Nhưng tiếc thay nếp sống nói chung và cái gọi là thưởng thức ẩm thực giờ đây nhiều cái xuống cấp và lộn nhèo hết cả. Cứ ra đường nhìn lên vỉa hè, lướt qua các nhà hàng bình dân, tạt vào những quá bia quán bar thì thấy dân tình ăn uống nói cười xô bồ ra sao... Chẳng biết đổ cái tội cái lỗi, cái thói quen hư hỏng đó cho ai bây giờ... 

Quay lại câu chuyện bên Thái. Ở đây cái đáng xấu hổ nhất là bị người nước ngoài người ta chê là ăn tham, là ăn tranh ăn giành ở nơi chốn công cộng. Thật là xấu hổ và nhục nhã nữa chứ đừng coi thường, coi là chuyện vặt lướt qua... 

Tôi có đọc trên một trang mạng (có cả chục vạn người truy cập hàng ngày) tường thuật rằng, bức hình về sự nhắc bảo ăn uống từ tốn hợp lý nói tới trên kia (với cả sự đe nẹt là phải nộp phạt nếu thực khách vi phạm) đã khiến cộng đồng mạng ở Việt Nam mình và bà con Việt kiều xa xôi một phen "nổi sóng", và mọi người đặt ra những câu hỏi, những nghi ngại và cả suy nghĩ sâu sắc về văn hóa, về cách ứng xử của người mình khi đến chốn công cộng, nhất là khi đi tham quan du lịch nước ngoài.

Đúng là vấn đề ăn uống, rồi đi lại nói cười… nơi công cộng của chúng ta luôn luôn là một đề tài đáng phải đem ra xem xét. Bởi nó lắm sự lố lăng vớ vẩn rồi chứ không đùa! 

Riêng cái khoản ăn uống, thứ được coi là văn hóa - văn hóa ẩm thực, cụ thể hơn là "văn hóa buffet" như trong bài này đề cập – thì hình như dân mình chẳng mấy chú ý và tiết chế cho phù hợp ở chốn công cộng. Tình trạng ăn uống thiếu lịch sự như trên nói tới xảy ra ở nước ngoài đã đành rồi, bạn bè người ta cười cho sạn mặt đã đành một lẽ. Còn trong nước thì tật xấu trên, buồn thay, nó cũng rất phổ biến trong các tour du lịch nội địa khiến nhiều khách sạn có nhà hàng phục vụ nhiều phen phàn nàn và hú vía vì du khách. Họ chỉ muốn được hủy bỏ các bữa ăn sáng kiểu buffet với các chủ tour lữ hành là có nguyên nhân t ừ đây.

Trong các cuộc trao đổi trên mạng mới đây, ý kiến tôi chú ý nhất là của một người Việt đậu tiến sĩ ở lại Singapore làm việc có kể rằng, lúc mới đầu nhìn thấy tấm biển ghi bằng tiếng Việt: “Lấy vừa đủ ăn” ở nhà hàng thì tưởng chỉ là phản ứng chung nhắc khách đừng phung phí lương thực thực phẩm. Song khi anh ấy nhận ra điều đó không hề có đối với các thứ ngôn ngữ khác, với các nước khác... thì người đồng hương xa quê hương kia cảm thấy vô cùng xấu hổ và không tránh khỏi sự mặc cảm sót xa thân phận người Việt mình trước mắt bạn bè quốc tế…

Có bi quan quá không? Song xem đi xét lại, tôi nghĩ người trí thức trẻ Việt Nam kia hoàn toàn có lý.

Vệ Nhi