Cảnh báo “ngồi nhiều!”

Cảnh báo người “ngồi nhiều!”

Nhận được bài viết này qua email bạn bè. Thấy có ích cho nhiều người nhất là cánh văn phòng bàn giấy đang tại chức và người nghỉ hưu hay ngồi trên máy tính hoặc trước màn hình ti vi nhiều giờ liền trong ngày. Nguy hiểm đấy các cụ bô lão và bà con cả nhà ạ!

Với cách viết của một bác sĩ nên mọi điều muốn trình bày và gửi thông điệp đến người đọc là đều rõ ràng và kiệm lời. Tuy nhiên vì là một bác sĩ Việt đang sống và làm việc ở nước ngoài nên công việc xử lý của chủ blog tôi là biên tập và sửa đổi ở những chỗ cần, chỉ nhằm làm cho bài viết được “cập nhật” và hợp cảnh hơn với người đọc blog ở trong nước mà thôi.

Cám ơn tác giả Hồ Ngọc Minh và giới thiệu bài viết của ông ở dưới đây.

Vệ Nhi

----

  

Ngồi nhiều, chết sớm 

Tác giả: Bác sĩ Hồ Ngọc Minh

Đọc tin tức trên mạng trong vòng một năm qua, nhiều nguồn tin cho biết, nếu bạn càng ngồi lâu, ngồi càng nhiều, tuổi thọ càng ngắn lại.

"Sitting is Killing You" (ảnh trên) tức là Ngồi nó giết chết bạn đấy! Còn nếu nói nhẹ nhàng, có mức độ hơn thì “Sitting can kill you”, hì có nghĩa “Ngồi có thể giết bạn”.

Cả hai lời khuyến cáo nghe đều sợ. Nhất là với cánh làm văn phòng hành chính và những người có thì giờ nhàn rỗi hơn như cánh hưu trí thì rất hay ngồi dán mắt vào máy tính và màn ảnh truyền hình...

  

Sự cảnh báo cũng là kết luận trên là sự đồng thuận của rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học.

Chẳng hạn mới đây nhất, theo  nghiên cứu của bác sĩ Hidde Van Der Ploeg thuộc Trường đại học Sít-ni (University of Sydney) được đăng trên “Những bài lưu trữ của khoa Y nội trú” (Archives of Internal Medicine) vào tháng 4/2012, thì sau khi theo dõi và khảo sát 200 ngàn người tình nguyện trong vòng nhiều năm, ông và các đồng nghiệp nhận xét rằng, những người ngồi trên 11 giờ mỗi ngày, khả năng đột quỵ tử vong trong vòng 3 năm tăng 4% so với những người ngồi dưới 4 tiếng.

 

Tuy nhiên cũng chẳng cần nghiên cứu gì dài dòng, các cụ ta xưa kia đã đúc kết một thành ngữ rất tự nhiên: “Đi, đứng, nằm, ngồi”, thứ tự đó mà phân chia hơn – kém thì sẽ sống khỏe sống lâu. Như vậy nghĩa là đi với con người là cần nhất, nên dành thời gian cho nó nhiều nhất; và theo trật tự này thì ngồi lâu là tối kỵ thật.

Ấy là chuyện ngày xưa. Nay ở thế kỷ 21 rồi, so với tổ tiên chúng ta, con người hiện đại dường như ai cũng có một thói quen chung, thích ngồi. Ngồi một chỗ ngày nay có ảnh hưởng tai hại có lẽ chỉ xếp sau… hút thuốc lá. Nghiên cứu trên còn cho thấy, những người ngồi trên 6 giờ một ngày, khả năng chết sớm trong vòng 15 năm tăng lên 40% so với những người chỉ ngồi 3 tiếng cho dù có tập thể dục, thể thao, chế độ ăn uống tốt.

 

Ngồi có tác hại như thế nào?

Khi bạn “an tọa” trên một tiếng đồng hồ, hệ thống điện từ não bộ kích hoạt các cơ bắp từ vùng xương chậu xuống hai chân dưới, hoàn toàn ngưng hoạt động. “Sướng nhỉ! Thoải mái nhỉ!”. Cơ thể của bạn ngừng tiêu thụ năng lượng, calories, vì khả năng đốt mỡ (fat) giảm đi khoảng 90%, lượng cholesterol tốt HDL giảm đi 20%, lượng mỡ triglycerides tăng vọt, và nguy cơ bị bệnh tiểu đường tăng lên 24%.

Một bệnh nhân của tôi đưa ra một nhận xét rất lý thú, ở Mỹ, có hai nghề chính: “nghề đứng và nghề ngồi”.

Hãy nói về nghề ngồi của một người làm việc văn phòng. Người ấy sẽ ngồi ăn sáng, ngồi uống cà phê, ngồi lái xe đi là, trong đó có những giờ phút “chiến đấu” với nạn kẹt xe đô thị. Đến sở làm thì ngồi lỳ làm việc, ngồi ăn trưa, có khi còn ngồi hút thuốc lá…, sau trưa lại ngồi tiếp để làm việc cho tới giờ tan sở, ngồi lái xe về nhà, rồi vật lộn với kẹt xe giờ tan tầm – đương nhiên. Chưa hết, về nhà nếu không nhiều công việc bếp núc gia đình thì lại tiếp tục ngồi đọc báo hay “ngồi computer” leo lên mạng, ngồi ăn tối, ngồi coi ti vi, lại “ngồi computer” đọc e-mail, đi ngủ để ngày hôm sau lại… ngồi. Quy trình khép kín đến là… kinh hãi vì ngồi nhiều quá.

Nghiên cứu cho thấy, những người có nghề ngồi, tỉ số bị bệnh tim mạch tăng gấp đôi so với người có nghề đứng. Tệ hơn, cho dù, bạn cố chèn vào một ngày bận bịu với 30 phút thể dục buổi sáng, hay một giờ chạy bộ sau ngày làm việc, vẫn không làm suy giảm những tác hại trong ngày do “ngồi” gây ra.

Làm thế nào để giảm đi tác hại của ngồi?

Một sự cân bằng giữa đi, đứng và ngồi là tốt nhất. Với bà con và các bạn nào còn tại nhiệm, khi ở sở làm, cứ 50 phút chúng ta rất nên tìm ít phút để thay đổi tư thế của cơ thể, đứng lên, làm vài động tác thể dục ngay tại vị trí, đi vòng quanh bàn, đi vệ sinh, đi uống nước.

Và nếu được cho phép, hoặc được chủ phân công, nên chọn dịp hay cơ hội để... đi hay đứng. Nếu không đứng hay đi được thì nên ngồi ngửa, soãi người trên ghế ở góc 135 độ, duỗi thẳng chân ít phút mỗi giờ. Một số công ty gần đây còn cho phép nhân viên có giờ tập thể dục hay được nằm mấy chục phút để nghỉ trưa.

Những người ngồi coi ti vi hay “ngồi computer” trên 3 tiếng mỗi ngày, khả năng chết vì bệnh tim mạch tăng 64%. Sau đó, cứ mỗi giờ ngồi nán thêm trước màn hình, tỉ số tác hại sẽ tăng lên 11%. Một con số thống kê khác dễ hiểu hơn, cứ mỗi phút “ngồi computer”, hay “ngồi ti vi”, tuổi thọ sẽ giảm đi khoảng 23 giây.

Vì thế nên bớt ngồi trước các loại “màn hình to hay nhỏ”. Nếu “phải” xem ti vi thì nên tránh ngồi quá lâu. Nếu phải dùng computer thì nên đứng. Đứng, để lướt mạng sẽ hạn chế thời gian lang thang trên mạng, mà không khéo rất nhiều điều đọc được lãng xẹt, và vô ích nữa nếu không là một nghiên cứu viên chuyên sâu…

Các nhà kỹ thuật mách rằng, nay có nhiều websites trên mạng hướng dẫn thiết lập một hệ thống bàn computer để đứng. Ở một số quốc gia phát triển ở châu Mỹ và Tâu Âu, có những hãng xưởng hiện nay cho phép và khuyến khích nhân viên đứng để sử dụng computer. Vfa nhiều nhân viên tại những nước này họ đã biết cách hỏi công ty của họ đang phục vụ cống hiến là xin các đơn thuốc bác sĩ chỉ định “để sở của mình cho phép đứng và đi nhiều hơn ngồi” miễn là bảo đảm tốt công việc được giao.

Ở nước ta, vấn đề này chưa thấy đặt ra ở các cơ quan công sở nhà nước cũng như những cơ sở tư nhân. Chưa nhưng không phải là không có lúc “phải đặt ra với người quản lý, người có trách nhiệm trả lương”.

*

Trở lại các nghiên cứu khoa học, các bác sĩ vẫn chưa có lời giải thích cụ thể tại sao. Nhưng, nhận xét đơn giản là, cơ thể con người không phải được tạo ra để ngồi. Cho đến một vài trăm năm trước, các cụ ta làm lụng ngoài đồng, ngoài ruộng, bệnh béo phì và tim mạch kể như không hiện hữu. Từ ngàn xưa tới thời nay, so với quý ông, người phải đi, đứng, khó ngồi yên một chỗ là các bà. Cho dù có ngồi đi nữa, các cụ bà xưa cũng ngồi xổm, tư thế làm mạnh thêm bắp thịt vùng xương chậu và đôi chân. Có lẽ vì thế, thêm một lý do, đàn bà sống lâu hơn đàn ông.

Tóm lại, nên nghe các cụ, những bậc tiền nhân sáng suốt dặn dò, “đi, đứng, nằm, ngồi”.

Điều đó rõ ràng nhắc nhở con người ta rằng, Đi nhiều hơn Đứng; Đứng nhiều hơn Ngồi. Có thì giờ dư ra thì Nằm mà nghỉ vì càng ngồi nhiều thời gian “sẽ đi nhanh hơn” đấy bà con và các bạn ạ.

 

Bs Hồ Ngọc Minh